ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Προς τους εμπειρογνώμονες του Συμβουλίου της Ευρώπης
Petro Aguilera Cortes,
Oliver Loode και
Mikko Puumalainen,
΄Αγιοι Σαράντα στις 21.11.2022
Αξιότιμοι κύριοι,
Ήταν αρκετά εποικοδομητική η συνομιλία που είχαμε μαζί σας στις 16 Νοεμβρίου 2022 στο Δημαρχείο της Δερόπολης για την κατάσταση που επικρατεί σχετικά με το σεβασμό των δικαιωμάτων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία, όπου πραγματικά αποδείχτηκε ότι εκ μέρους σας υπήρξε σοβαρό ενδιαφέρον να εξερευνήσετε εκ βάθεως την πραγματικότητα όπως έχει. Σας ευχαριστούμε γι’ αυτό και ευχόμαστε η δική σας αναφορά στο Συμβούλιο της Ευρώπης να επηρεάσει θετικά στη διευθέτηση ζητημάτων που απασχολούν την Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία, τα οποία έθεσα σε αυτή τη συνάντηση όχι μόνο ως Δήμαρχος Φοινικαίων αλλά και ως πρόεδρος του Κόμματος «Εθνική Ελληνική Μειονότητα για το Μέλλον».
Προκειμένου όμως να έχετε πλήρη και αντικειμενική εικόνα για την πραγματικότητα θεώρησα απαραίτητη αυτή την επιστολή στην οποία προσπάθησα να συνοψίσω τα όσα ανάφερα στη συνάντηση και να προσθέσω και άλλα τεκμήρια που προσκόμισα αμέσως μετά από στελέχη του πολιτικού φορέα που αντιπροσωπεύω, ο οποίος φορέας τα ζητήματα αυτά τα έχει ως βασικό του πρόγραμμα για την προάσπιση των συμφερόντων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.
Πρώτον, στην ερώτηση αν μετά την έκδοση του νόμου 96/2017 «Περί της προστασίας των Εθνικών Μειονοτήτων στην Αλβανική Δημοκρατία» υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης και επίλυσης των προβλημάτων της μειονότητας απάντησα ότι δεν υπάρχει εξέλιση γιατί ακόμη δεν έχουν εγκριθεί όλες οι εφαρμοστικές διατάξεις όπως ορίζουν τα άρθρα του νόμου και δεν ενεργοποιήθηκαν οι μηχανισμοί εφαρμογής του.
Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί 9 σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού συμβουλίου ( 561, ημερομηνίας 29.09.2018, 562, ημερομηνίας 29.09.2018, 726, ημερομηνίας 12.12.2018, 227, ημερομηνίας 17.04.2019, 286 ημερομηνίας 10.05.2019,, 462 ημερομηνίας 03.07.2019, 463 ημερομηνίας 03.07.2019 και 1155 ημερομηνίας 24.12.2020 , που κυρίως σχετίζονται με τη δομή και τη λειτουργία της Επιτροπής των Μειονοτήτων, τα σχολικά εγχειρίδια, τη δημιουργία προϋποθέσεων για την άσκηση πολιτιστικών δικαιωμάτων και για τα κριτήρια προσδιορισμού της αυτοδιοικητικής μονάδας, του βασικού αριθμού και της επάρκειας της αίτησης των ατόμων που ανήκουν στις εθνικές μειονότητες προκειμένου να εκπαιδευτούν στη γλώσσα της εθνικής μειονότητας.
Οι υπόλοιπες εφαρμοστικές διατάξεις που σχετίζονται με την έγκριση των νέων μειονοτήτων, με τον τρόπο χρήσης της γλώσσας των ατόμων των μειονοτήτων στις σχέσεις με την τοπική αυτοδιοίκηση και τα κριτήρια στήριξης πρωτοβουλιών και προγραμμάτων για την προάσπιση και ανάπτυξη των δικαιωμάτων, είναι ακόμη υπό εξέταση.
Ανέφερα ότι, ελλείψει αυτών των διατάξεων, ο Περιφερειάρχης Αυλώνας απαγόρευσε στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Φοινικαίων τη διεξαγωγή συσκέψεων στη Μητρική μας Γλώσσα, γεγονός το οποίο δεν αρμόζει με το πνεύμα και το γράμμα του νόμου.
Δεύτερον, τόνισα ότι είναι απαραίτητο να διασαφηνιστεί στο νόμο το ζήτημα του αυτοπροσδιορισμού προκειμένου αυτόβουλα και αβίαστα τα άτομα που ανήκουν στις μειονότητες να δηλώνουν ελεύθερα την πραγματική τους εθνική ταυτότητα. Ο περιορισμός και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί που είχαν εγκατασταθεί κατά την απογραφή του 2011 υπονόμευσαν όλη τη διαδικασία μιας αντικειμενικής και ευρωπαϊκών προδιαγραφών απογραφής. Ο όρος προσκόμισης αποδεικτικών εγγράφων από τα ληξιαρχεία για την επιβεβαίωση της προφορικής δήλωσης της εθνικότητα δεν ικανοποιούσε το σύνολο των εν γένει Ελλήνων, γιατί αρκετά απ’ αυτά τα έγγραφα ή έχουν υπεξαιρεθεί ή έχουν αλοιωθεί κυρίως από το απολυταρχικό καθεστώς. Οι Έλληνες στην Αλβανία δεν είναι 24 χιλιάδες που καταχωρήθηκαν στην απογραφή του 2011 αλλά πολλαπλάσιοι και αυτό το επιβεβαιώνει μια αντικειμενική και διαφανή διαδικασία απογραφής τους.
Τρίτον, συζητήσαμε έντονα το θέμα των περιουσιών, το οποίο είναι το μείζον σε όλη την ατζέντα των απαιτήσεων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας προς την αλβανική πολιτεία. Ανέφερα ότι το φαινόμενο της υφαρπαγής με πλαστά χαρτιά των κοινοτικών, εκκλησιαστικών και ατομικών ιδιωκτησιών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας από ανύπαρκτους ιδιοκτήτες που επικύρωσαν τα διεφθαρμένα δικαστήρια, έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Στα πλαίσια του πνεύματος πάταξης της διαφθοράς ζητήσαμε να επανεξεταστούν όλοι οι φάκελοι των δικαστηρίων για τους οποίους οι τοπικοί, εκκλησιαστικοί και ιδιωτικοί φορείς είχαν ή θα κάνουν ένσταση, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπήρξε ανταπόκριση. Υποθέσεις όπως του Κωσταριού, της Κουλουρίτσας, της Μηλιάς, του Μεσοποτάμου, της Αρδάσοβας, του Βραϊλάτες, του Βαγγαλιατιού, του Καρροκιού και άλλες στις οποίες υπάρχουν ατράνταχτα στοιχεία πλαστογράφησης παραπέμπονται σκόπιμα στις καλένδες και από τη νέα δικαιοσύνη, προκαλώντας έντονη απογοήτευση στους δικαιούχους που δεν είναι άλλοι εκτός από τους Έλληνες αυτής της περιοχής. Και για να είμαι συγκεκριμένος σας αναφέρω στοιχεία από το Δήμο Φοινικαίων που γνωρίζω καλύτερα. Η έκταση του Δήμου είναι περίπου 44 χιλιάδες εκτάρια, από τα οποία 21 χιλιάδες εκτάρια είναι χορτολιβαδικές και δασικές εκτάσεις. Μέχρι στιγμής, με αποφάσεις δικαστηρίων στηριζόμενες σε πλαστά έγγραφα μεταβιβάστηκαν σε καταπατητές πάνω από δύο χιλιάδες εκτάρια τα οποία αφαιρούνται από τις περιουσίες των χωριών και των εκκλησιών. Το φαινόμενο αυτό συνεχίζεται και μέχρι στιγμής στα δικαστήρια εκκρεμούν πάνω από 42 αιτήσεις της ίδιας κατηγορίας, οι οποίες, αν επικυρωθούν από τα δικαστήρια, τότε και η υπόλοιπη χορτολιβαδική και δασική έκταση θα μεταβιβαστεί στα χέρια κατασκευασμένων ιδιοκτητών. Ευεργετικές για τους καταπατητές είναι και οι ανεξήγητες καθυστερήσεις των υποθηκοφυλακείων που στον αμιγή χώρο της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας ολιγορούν να προχωρήσουν στη διαδικασία καταγραφής, καταχώρησης και πιστοποίησης των κοινοτικών χορτολιβαδικών εκτάσεων αλλά και των γεωκτημάτων που οι πολίτες δικαιούνται από το νόμο 7501. Ενώ σε άλλες περιοχές η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται, στο Δήμο Φοινικαίων σχεδόν έχει παγώσει.Ουδεμία κοινοτική περιουσία δεν είναι καταχωρημένη στο υποθηκοφυλακείο, οπότε ο Δήμος δε μπορεί να είναι ο νόμιμος δικαιούχος εκμετάλλευσης αυτών των περιουσιών και το πεδίο είναι ελεύθερο ώστε τα δικαστήρια να εξακολουθούν να υποκλέπτουν αυτές τις περιουσίες. Επίσης στο Δήμος Φοινικαίων, παρότι έχουμε επαναλάβει αρκετές φορές το αίτημά μας να επισπευτεί η διαδικασία χαρτογράφισης, καταχώρησης της γεωργικής γης και παροχής των τίτλων ιδιοκτησίας στους δικαιούχους, μετά την έκδοση του νόμου 20/2020, επί δύο χρόνια πιστοποιήθηκαν μόνο 100 ατομικοί τίτλοι ιδιοκτησίας από τους περίπου 52 χιλιάδες τίτλους στο συνολό τους. Εντωμεταξύ στο ίδιο το Δήμο παραμένουν χωρίς χαρτογράφηση 2228 εκτάρια γεωργική γης που ανήκουν σε 1750 γεωργικές οικογένειες ή σε έντεκα από τα 60 χωριά συνολικά στη δικαιοδοσία του Δήμου.
Το θέμα των ιδιοκτησιών χρήζει ιδιαίτερης μέριμνας γιατί υποσκάπτει σοβαρά τη φερεγγυότητα στην επιβίωση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στα πατρώα της εδάφη και την πρόοδό της εντός αυτής της χώρας.
Τέταρτον, σχετικά με το θέμα της παιδείας, υπογράμμισα ότι με την ίδρυση του νέου γραφείου παιδείας για τους δήμους Φοινικαίων και Δεροπολιτών το έτος 2020, σημειώθηκε σχετική αλλαγή στην ποιότητα της εκπαίδευσης στη μητρική γλώσσα. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό γιατί το γραφείο αυτό πρέπει να καλύψει διοικητικά όλα τα δημόσια σχολεία της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, αλλά και όλη την ελληνόγλωσση παιδεία στη χώρα, όπως ήταν και η αρχική μας πρόταση ως κόμμα «Εθνική Ελληνική Μειονότητα για το Μέλλον». Αν και μέχρι στιγμής έχουν γίνει ορισμένες αλλαγές στο εφαρμοστικό πλαίσιο της παιδείας στη μητρική γλώσσα, υπολείπονται αρκετές νομικές πτυχές που χρήζουν εξειδικευμένης εξέτασης, υπολογίζοντας ουσιαστικά και την άποψη των εμπειρογνωμόνων της μειονότητας αλλά και των ίδιων των ενδιαφερόμενων που θα ασκήσουν αυτό το δικαίωμα. Επίσης, οι διατάξεις για την εκπαίδευση των μειονοτήτων στη μητρική τους γλώσσα θα πρέπει να συνάδουν και με τον βασικό νόμο της παιδείας της χώρας ώστε να είναι αποδεκτές σε όλο το σύστημα, ενώ θα πρέπει εντομεταξύ το δικαίωμα αυτό να εκτείνεται σε όλες τις βαθμίδες από το Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Μέχρι στιγμής η εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα των μειονοτήτων υποστηρίζεται μέχρι την 9η τάξη.
Ένα άλλο φαινόμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη από την αλβανική πολιτεία στην παιδεία είναι η απαλλαγή του σχολικού προγράμματος και σχολικών εγχειριδίων από αλυτρωτικά περιεχόμενα, τα οποία είναι υπαρκτά κυρίως σε κείμενα Ιστορίας και Γεωγραφίας ή και Γλώσσας, τα οποία δηλητηριάζουν το πνεύμα και την ψυχή των παιδιών και οδηγεί τη νέα γενιά στο μίσος κατά των μειονοτήτων και κυρίως κατά της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Παρότι έχει ζητηθεί από εμάς αρκετές φορές να εξεταστεί σοβαρά αυτό το θέμα, δεν υπήρχε ανταπόκριση.
Η διασφάλιση μιας υγιούς και ποιοτικής εκπαίδευσης στη μητρική γλώσσα των ατόμων που ανήκουν στις εθνικές μειονότητες μέλλει να αναδείξει το ευρωπαϊκό πρόσωπο της χώρας μας.
Πέμπτον, ζήτησα να ληφθεί υπόψη από την αλβανική πολιτεία η διαχρονική απαίτηση του κόμματός μας για την ποσοστιαία συμμετοχή στην Αλβανική Βουλή, στηριζόμενη στην αντικειμενική απογραφή του πληθυσμού και στο δικαίωμα της άμεσης εκπροσώπησης των συμφερόντων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Με τη ρύθμιση αυτή στον εκλογικό νόμο μπορεί να λυθούν και άλλα σχετικά ζητήματα που αφορούν στην ιδία συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων, στη διακυβέρνηση, στη κατανομή του εθνικού εισοδήματος, εργασίας και στην απόδοση δικαιοσύνης και ασφάλειας. Εν όψει της διαχρονικής πολιτικής δίνης που επικρατεί στη χώρα, η Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία έχει αποκλειστεί αρκετές φορές από τη συμμετοχή στα κέντρα αποφάσεων. Σήμερα λογουχάρη δεν υπάρχουν εκπρόσωποι της μειονότητας στην κεντρική και περιφερειακή εξουσία, όπως στο Υπουργείο Παιδείας, Οικονομικών, Ανάπτυξης, Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης και αυτό δίνει πολλά περιθώρια κατάχρησης ή προσπεράσματος ζωτικών θεμάτων που σχετίζονται με τη μειονότητα.
Έκτον, η πολιτιστική κληρονομία μιας μειονότητας είναι κατά πρώτον η ίδια η ταυτότητά της και κατά δεύτερον, το αγαθό που στις σημερινές συνθήκες μπορεί να τις προσφέρει επαρκείς πόρους για την ευημερία στον τόπο της. Εκ μέρους πολιτιστικών φορέων της ίδιας της μειονότητας γίνεται τεράστια προσπάθεια για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη συνέχιση της παράδοσης. Από το κράτος όμως υπολείπονται αισθητά οι παροχές κονδυλίων για τη βελτίωση υποδομής ώστε αυτή η πλούσια κληρονομιά να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή. Εντωμεταξύ, και εκεί που έχουν γίνει επενδύσεις, τα οφέλη απολαμβάνουν οι κεντρικές ή περιφερειακές κρατικές αρχές και όχι η τοπική κοινωνία που αντιπροσωπεύεται από την τοπική αυτοδιοίκηση. Συγκεκριμένα, μνημεία τεράστιας εμβέλειας και αξίας όπως το αρχαιολογικό πάρκο Φοινίκης, το Θέατρο Σωφρατίκων, το μοναστήρι του Μεσοποτάμου και άλλα τέτοια εκμεταλλεύονται από την κεντρική εξουσία και όχι από την τοπική. Η αλλαγή της νομοθεσίας ώστε και η κοινωνία των Ελλήνων στην περιοχή τους να είναι συμμέτοχοι στον καταμερισμό των ωφελημάτων από την εκμετάλλευση της πολιτιστικής κληρονομιάς θα ενίσχυε σημαντικά το ταμείο της τοπικής αυτοδιοίκησης και θα δημιουργούσε μεγαλύτερες προϋποθέσεις για την επιχειρηματική δραστηριοποίηση των ελλήνων στον τόπο τους.
Καταλήγωντας θεωρώ ότι η σωστή διευθέτηση αυτών των ζητημάτων στα προεόρτια της ένταξης της Αλβανίας στους κόλπους της Ευρωπαϊκής οικογένειας, θα αποτελέσει κι έναν ισχυρό λόγο προκειμένου τα μέλη της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας ως νυν ευρωπαίοι πολίτες να συνδράμουν ευεργετικά προς την επίσπευση και ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας.
Με εκτίμηση
ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ «ΕΘΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ»
ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΤΣΟΣ
