ΠΕΜΠΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ

ΠΕΜΠΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ ( ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ )

Εγκρίθηκε στις 6 Ιουνίου 2023

Δημοσιεύθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2023

Γραμματεία της Σύμβασης Πλαισίου για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων

Συμβούλιο της Ευρώπης

F-67075 Strasbourg Cedex

Γαλλία

www.coe.int/minorities

1. Η κατάσταση για τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες στην Αλβανία χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο σεβασμό και διαπολιτισμικό διάλογο, ιδίως διαθρησκευτική ανοχή. Ωστόσο, η γενική έλλειψη σχεδόν οποιωνδήποτε αξιόπιστων ή κατανεμημένων δεδομένων σχετικά με την κατάσταση των εθνικών μειονοτήτων – από την απογραφή έως τη ρητορική μίσους ή το έγκλημα μίσους – καθιστά δύσκολη την αξιολόγησή του με βεβαιότητα και για τις αρχές να σχεδιάσουν στοχευμένα μέτρα για την αντιμετώπιση του ανάγκες και τα συμφέροντα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι στέρεο, αλλά γενικού χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, η εκκρεμής υιοθέτηση κεντρικών παραγώγων νομοθεσίας παραμένει προβληματική, όπως και το περιεχόμενο αυτού του σχεδίου παράγωγου νόμου όσον αφορά την παρεμπόδισή του στην πρακτική εφαρμογή του Νόμου για τις Εθνικές Μειονότητες και της Σύμβασης Πλαισίου. Οι θεσμοί κατά των διακρίσεων γίνονται σεβαστά και συνεχίζουν να προστατεύουν τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες.
2. Η Αλβανία αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις, μεταξύ των οποίων οι πιο αξιοσημείωτες είναι η μετανάστευση στη Δυτική Ευρώπη και η εσωτερική μετανάστευση προς την πρωτεύουσα. Η εμπορία ανθρώπων είναι επίσης μια τρέχουσα ανησυχία που έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο στις εθνικές μειονότητες. Αυτά τα φαινόμενα έχουν ιδιαίτερο αντίκτυπο σε όσους ζουν σε αγροτικές περιοχές, όπου τα ποσοστά φτώχειας είναι υψηλότερα. Η ταχεία ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας επιφέρει επίσης μια ανάπλαση μεγάλων περιοχών της χώρας, αλλά ιδιαίτερα των ακτών, και η βιασύνη για την κατασκευή επηρεάζει τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες την ικανότητα να διατηρήσουν και να αναπτύξουν τους μειονοτικούς πολιτισμούς τους και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, απωθώντας τους από τις περιοχές που παραδοσιακά κατοικούσαν.
3. Η Αλβανία βρίσκεται επίσης εγκλωβισμένη μεταξύ των πολύπλοκων διακρατικών σχέσεων και της διαδικασίας ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες συμβάλλουν σε επίπεδα διμερών και πολυμερών σχέσεων που έχουν ιδιαίτερο αντίκτυπο στα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Πράγματι, η έκταση της εμπλοκής γειτονικών και άλλων ενδιαφερομένων κρατών στην Αλβανία στην παροχή χρηματοδότησης και άλλης υποστήριξης σε «συγγενείς μειονότητες» οδηγεί σε έλλειψη προσδοκίας εκ μέρους των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες ότι η αλβανική κυβέρνηση θα τους παράσχει υποστήριξη. ωθώντας τους να αναζητήσουν πρακτικές λύσεις για να εξασφαλίσουν υποστήριξη για τους μειονοτικούς πολιτισμούς και τις γλώσσες τους στο εξωτερικό. Αυτό στη συνέχεια τροφοδοτεί περαιτέρω μια υποψία απιστίας κατά των εθνικών μειονοτικών ομάδων από την πλευρά των αλβανικών αρχών.

Ελεύθερος Aυτοπροσδιορισμός

4. Ο κανονισμός σχετικά με τη συλλογή δεδομένων, ο οποίος ορίζει τους κανονισμούς για την επίσημη ταυτοποίηση των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, δεν έχει ακόμη εγκριθεί. Ένα προσχέδιο που είδε η Συμβουλευτική Επιτροπή προτείνει να βασιστεί σε αυτά που θεωρούνται αντικειμενικά κριτήρια που βασίζονται σε επίσημη τεκμηρίωση, η οποία είναι εσφαλμένη λόγω της εξάρτησής της από την περιβόητη αναξιόπιστη ιστορική συλλογή δεδομένων σχετικά με τις εθνικές μειονότητες στην Αλβανία. Εν πάση περιπτώσει, αυτό δεν συνάδει με τη Σύμβαση-Πλαίσιο, δεδομένου ότι τέτοια αντικειμενικά κριτήρια δεν προέβλεπαν στη Σύμβαση – αντίθετα, δείκτες ταυτότητας όπως γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμός ή παραδόσεις, που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση-Πλαίσιο και στον Αλβανικό Νόμο για τις Εθνικές μειονότητες, θα πρέπει να παρέχουν επαρκή βάση για τους σκοπούς του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού. Αντί να χρησιμοποιούν την τεκμηρίωση ως αποφασιστικό παράγοντα για την αναγνώριση ενός ατόμου ότι ανήκει σε εθνική μειονότητα, οι αρχές θα πρέπει, κατά την αναθεώρηση του σχεδίου καταστατικού, να δώσουν αποφασιστική βαρύτητα στην υποκειμενική επιλογή του ατόμου που θα αντιμετωπιστεί ότι ανήκει σε εθνική μειονότητα.

Απογραφή

5. Η απογραφή έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί το 2020 και το 2021 και θα πρέπει (κατά τη στιγμή της έγκρισης της παρούσας γνώμης) να πραγματοποιηθεί τελικά τον Οκτώβριο του 2023. Έγιναν τροποποιήσεις στον νόμο περί απογραφής για την άρση των διοικητικών προστίμων σε περίπτωση «λάθος» δίνονται απαντήσεις και πράγματι οι απαντήσεις δεν θα ελεγχθούν στο ληξιαρχείο. Αυτή είναι μια θετική εξέλιξη. Ωστόσο, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει τη σημασία αυτής της απογραφής και της συμμετοχικής διεξαγωγής της για την παροχή ενός βασικού συνόλου δεδομένων βάσει των οποίων οι αρχές θα πρέπει να προχωρήσουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών – υπό την προϋπόθεση ότι τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες είναι πλήρως ενημερωμένα και έχουν εμπιστοσύνη στη διαδικασία της απογραφής.

Η κατάσταση των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου

6. Ενώ οι μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων αναγνωρίζονται στο νόμο για τις εθνικές μειονότητες ως χωριστές εθνικές μειονότητες, τα έγγραφα πολιτικής των αρχών τείνουν να συγχέουν τις δύο μειονότητες μεταξύ τους. Το Σχέδιο Δράσης, για παράδειγμα, αφορά τις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων, παρόλο που οι εκπρόσωποί τους δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν παρόμοια θέματα σε διαφορετικό βαθμό, ή μάλιστα εν μέρει διαφορετικά ζητήματα. Απαιτούνται επομένως συγκεντρωτικά δεδομένα για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των αναγκών των δύο μειονοτήτων.
7. Ο διαχωρισμός των σχολείων είναι ένα συστημικό πρόβλημα σε όλη την Αλβανία, και μία περίπτωση διακρίσεων σε σχολείο έχει αποτελέσει αντικείμενο απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Συμβουλευτική Επιτροπή επισκέφθηκε αυτό το σχολείο και άκουσε από πρώτο χέρι τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η διεύθυνση του σχολείου. Υπάρχει ξεκάθαρη βούληση μεταξύ των αρχών για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, αλλά απαιτείται μια πιο συντονισμένη και συστημική προσέγγιση για την αποτελεσματική κατάργηση του διαχωρισμού των σχετικών σχολείων.
8. Η κατάσταση στέγασης των μειονοτήτων των Ρομά και των Αιγυπτίων είναι ανησυχητική, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμένου χαρακτήρα της που συμβάλλει στα ζητήματα στα διαχωρισμένα σχολεία. Αυτό είναι επίσης αποτέλεσμα των εκτεταμένων διακρίσεων στην αγορά ιδιωτικών ενοικίων, της ανεπαρκούς πρόσβασης σε συστήματα επιδότησης στέγασης και ενοικίων, του παράτυπου καθεστώτος ιδιοκτησίας που κατοικούν άτομα που ανήκουν σε αυτές τις μειονότητες και της απειλής και της πραγματικότητας των αναγκαστικών εξώσεων. Η ασφάλεια της στέγασης ενόψει των περιβαλλοντικών απειλών ιδιαίτερα εγείρει σοβαρές ανησυχίες. Οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας επηρεάζουν επίσης αρνητικά τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου. Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για άτομα, ιδίως γυναίκες, που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτιων είναι επίσης ανησυχητική, και πάλι με τις διακρίσεις ως παράγοντα στις ανταλλαγές με επαγγελματίες υγείας, αλλά και την πρόσβαση σε κέντρα υγείας και κλινικές, ένα θέμα που αναφέρεται για όσους ζουν σε απομακρυσμένες ή απομακρυσμένες περιοχές. απομονωμένες κοινότητες. Τα κενά στην προστασία των παιδιών από την εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων και της κακοποίησης είναι ανησυχητικά.

Γλωσσικά δικαιώματα

9. Ένα πλήθος γλωσσικών δικαιωμάτων εξαρτώνται από κατώτατα όρια: το 20% του πληθυσμού ενός δήμου πρέπει να έχει δηλώσει ότι ανήκει σε μια εθνική μειονότητα. Παρά τα αιτήματα της Συμβουλευτικής Επιτροπής για σαφήνεια, παραμένει ασαφές εάν αυτό θα υπολογιστεί με βάση την απογραφή ή τη διαδικασία αυτοπροσδιορισμού που περιγράφεται παραπάνω.
10. Αυτή η κατάσταση προκαλεί πολλαπλές ανησυχίες. Υπάρχει παντελής απουσία αξιόπιστων στοιχείων ως προς το αριθμητικό μέγεθος των εθνικών μειονοτικών ομάδων, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς θα υπολογιστεί και θα εφαρμοστεί στην πράξη το όριο του 20%. Δεδομένου του μεγέθους των δήμων στην Αλβανία, μεταξύ των μεγαλύτερων στην περιοχή, και της μεταρρύθμισης των δήμων του 2014 για τους οποίους οι εκπρόσωποι των μειονοτήτων συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι περιορίζουν δυσανάλογα τα δικαιώματά τους, μπορεί επίσης να είναι απαγορευτικό για τις εθνικές μειονότητες, ειδικά για τις αριθμητικά μικρότερες ή για εκείνες που είναι γεωγραφικά διασκορπισμένες σε όλη την Αλβανία, για να έχουν ουσιαστική πρόσβαση στα μειονοτικά τους δικαιώματα. Η Συμβουλευτική Επιτροπή είναι συνεπώς υπέρ μιας πιο διαφοροποιημένης προσέγγισης, η οποία θα παρείχε πρόσβαση στα δικαιώματα των μειονοτήτων σε πιο τοπικό επίπεδο από εκείνο του δήμου (αυτό θα μπορούσε να γίνει ειδικά για οδικές πινακίδες), σε χωριά όπου ζουν εθνικές μειονότητες. Δυστυχώς, η κατάσταση ως έχει είναι ότι η πρόσβαση στα δικαιώματα των μειονοτήτων παραμένει de facto περιορισμένη σε τρεις δήμους, ενώ ένας άλλος δήμος παρέχει πλέον εκπαίδευση στις μειονοτικές γλώσσες.

 Συμμετοχή στα Πολιτικά

11. Τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες έχουν μικρή δυνατότητα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο, δηλαδή στο κοινοβούλιο. Σε τοπικό επίπεδο, υπάρχουν εκπρόσωποι της μειονότητας σε δήμους όπου Έλληνες και ΒΜ αποτελούν την απόλυτη πλειοψηφία των κατοίκων. Τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων απουσιάζουν από το εθνικό επίπεδο λήψης αποφάσεων, αν και υπάρχουν ορισμένοι εκπρόσωποι σε τοπικό επίπεδο.
12. Η Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων προορίζεται να χρησιμεύσει ως η φωνή των μειονοτήτων εντός της κυβέρνησης. Ωστόσο, τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες το βλέπουν συχνά ως τη φωνή της κυβέρνησης εντός των μειονοτήτων. Αυτός ο χαρακτηρισμός πηγάζει εν μέρει από αυτό που τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες αντιλαμβάνονται ως έλλειψη αντίκτυπου για 20 χρόνια, το γεγονός ότι ο πρόεδρος και ο αναπληρωτής διορίζονται από τον Πρωθυπουργό και μια θεσμική απροθυμία να τροποποιήσουν τις διαδικασίες ή να συνηγορήσουν αποτελεσματικά για άτομα που ανήκουν σε εθνικό δικαιώματα των μειονοτήτων. Ως η μόνη σταθερά παρούσα φωνή για τις εθνικές μειονότητες σε εθνικό επίπεδο, η Συμβουλευτική Επιτροπή ελπίζει ότι η Επιτροπή θα μπορέσει να προσαρμοστεί υπό το φως των τροπολογιών που έγιναν στη λειτουργία της και να συνεχίσει αποτελεσματικά την δράση της.
13. Η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι οι παρούσες καταληκτικές παρατηρήσεις και συστάσεις θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως βάση για το ψήφισμα που θα εγκριθεί από την Επιτροπή Υπουργών σχετικά με την εφαρμογή της σύμβασης-πλαισίου από την Αλβανία.
14. Οι αρχές καλούνται να λάβουν υπόψη τις λεπτομερείς παρατηρήσεις και συστάσεις που περιλαμβάνονται στην παρούσα ‘Εκθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Ειδικότερα, θα πρέπει να λάβουν τα ακόλουθα μέτρα για να βελτιώσουν περαιτέρω την εφαρμογή της σύμβασης-πλαισίου:

Συστάσεις για άμεση δράση

15. Η Συμβουλευτική Επιτροπή παροτρύνει τις αρχές να διασφαλίσουν ότι το παράγωγο δίκαιο που καθορίζει τα κριτήρια, την τεκμηρίωση και τις διαδικασίες συλλογής δεδομένων για την ταυτοποίηση προσώπων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες εγκρίνεται χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Η νομοθεσία αυτή θα πρέπει να σέβεται αυστηρά την αρχή του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού, όπως περιέχεται στο άρθρο 3 της Σύμβασης-Πλαισίου, προβλέποντας τη δυνατότητα δήλωσης πολλαπλών συσχετισμών, με στόχο την εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στα μειονοτικά δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Οι αρχές θα πρέπει να δώσουν αποφασιστική βαρύτητα στην υποκειμενική επιλογή του ατόμου που θα αντιμετωπιστεί ως ανήκει σε εθνική μειονότητα και όχι σε αυτά που θεωρούνται ως αντικειμενικά κριτήρια που βασίζονται στην επίσημη τεκμηρίωση.
16. Η Συμβουλευτική Επιτροπή προτρέπει τις αρχές να καταβάλουν συγκεκριμένες και συνεχείς προσπάθειες με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη διαδικασία της απογραφής, μεταξύ άλλων μέσω της ευαισθητοποίησης για τη σημασία της απογραφής, των δυνατοτήτων για δωρεάν αυτοπροσδιορισμό, συμπεριλαμβανομένης της πολλαπλής συμμετοχής, και τις διατάξεις του νέου απογραφικού νόμου. Παράλληλα, οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν την πρόσληψη και την εκπαίδευση των συνεντευκτών απογραφής που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, και ότι όλοι οι συνεντευκτές της απογραφής είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης αναλφάβητων ατόμων. Τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες θα πρέπει να συμμετέχουν στην αξιολόγηση της διαδικασίας απογραφής.
17. Η Συμβουλευτική Επιτροπή παροτρύνει τις αρχές να αναλάβουν αποφασιστικά μέτρα για την ενσωμάτωση των σχολείων εκείνων που αφορά ο de facto διαχωρισμός και να αποτραπεί η επανάληψη του διαχωρισμού, παρέχοντας κίνητρα σε αυτά τα σχολεία να συνεργαστούν στενά με άλλα για να παρέχουν ποιοτική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς στις τάξεις εντός του προγράμματος σπουδών. Η δράση αυτή θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη και να αντιμετωπίζει τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του χωρικού διαχωρισμού, που συμβάλλουν σε καταστάσεις σχολικού διαχωρισμού.
18. Η Συμβουλευτική Επιτροπή προτρέπει και πάλι τις αρχές να αξιολογήσουν το επίπεδο ζήτησης για μειονοτική γλωσσική εκπαίδευση και σε αυτή τη βάση, να εγγυηθούν αποτελεσματική πρόσβαση στη μειονοτική γλωσσική εκπαίδευση για άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες που το ζητούν σε όλη τη χώρα και σε όλα τα επίπεδα. Θα πρέπει να προηγηθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης για να διασφαλιστεί ότι τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες έχουν επαρκή επίγνωση των δικαιωμάτων τους. Η εφαρμογή του ορίου της παρουσίας του 20% σε έναν δήμο θα πρέπει να επανεξεταστεί και, εάν είναι απαραίτητο, να μειωθεί ή να τροποποιηθεί το εδαφικό πεδίο εφαρμογής, για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική πρόσβαση στη μειονοτική γλωσσική εκπαίδευση.
19. Η Συμβουλευτική Επιτροπή προτρέπει τις αρχές να διασφαλίσουν την πρόσβαση σε επαρκή στέγαση για τους Ρομά, ιδίως μέσω της εξασφάλισης επενδύσεων για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε πόσιμο νερό και ηλεκτρική ενέργεια σε περιοχές όπου ζουν οι Ρομά. Οι αρχές θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση ασφαλών συνθηκών διαβίωσης, επίσης υπό το φως των κινδύνων που ενέχει η περιβαλλοντική ρύπανση και η κλιματική αλλαγή, καθώς και η νομική ασφάλεια της θητείας. Στο πλαίσιο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντική η νομιμοποίηση της ιδιοκτησίας περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν ή κατοικούνται από άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου. Οι ενδιαφερόμενες δημόσιες αρχές θα πρέπει να σέβονται τις υποχρεώσεις να αναφέρουν κάθε προγραμματισμένη έξωση στον Συνήγορο του Λαού και να παρέχουν επαρκή εναλλακτική στέγαση και θα πρέπει να επιβάλλονται κυρώσεις εάν αυτές οι υποχρεώσεις δεν εκπληρωθούν.

Περαιτέρω συστάσεις

20. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να αναπτύξουν τρόπους και μέσα για τη συλλογή δεδομένων ισότητας σχετικά με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, ιδίως τις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων, και ιδίως στους τομείς της εκπαίδευσης, της στέγασης, της απασχόλησης και της υγειονομικής περίθαλψης, σύμφωνα με Ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία δεδομένων. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να συνεχίσουν να εργάζονται για τη μείωση του κινδύνου ανιθαγένειας μεταξύ των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Οι αρχές θα πρέπει να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στη διερεύνηση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πλασματικών γάμων, ιδίως στις γυναίκες και τα παιδιά που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής της απαραίτητης κοινωνικής, νομικής και οικονομικής υποστήριξης σε αυτές, διασφαλίζοντας ότι η νομοθεσία περί γάμου είναι ορθή επιβάλλεται με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις και να ευαισθητοποιήσει τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες για τους κινδύνους αυτής της διαδικασίας.
21. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να προστατεύσουν αποτελεσματικά το δικαίωμα των ατόμων που ανήκουν στην ελληνική εθνική μειονότητα να διατηρούν και να αναπτύσσουν τον πολιτισμό τους σε περιοχές του παραδοσιακού τους οικισμού, ιδίως μέσω της παροχής αποτελεσματικής προστασίας από πρακτικές αστικής ανάπτυξης που βλάπτουν τη συνεχιζόμενη ικανότητά τους να διαμένουν σε αυτές τις περιοχές και διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας τους γίνονται πλήρως σεβαστά.
22. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη νομική προστασία από τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους και τα ένδικα μέσα που είναι διαθέσιμα μεταξύ εκείνων που είναι πιο εκτεθειμένα σε αυτές τις μορφές εχθρότητας. Οι αρχές θα πρέπει επίσης να συλλέγουν συστηματικά δεδομένα που αναλύονται, μεταξύ άλλων, μειονοτικές σχέσεις, σχετικά με τη ρητορική μίσους και το έγκλημα μίσους, και να σχεδιάζουν στοχευμένα προληπτικά μέτρα ως απάντηση. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να συλλέγουν συστηματικά δεδομένα σχετικά με την εμπορία ανθρώπων και άλλες μορφές βίας κατά παιδιών και γυναικών, χωριστά ανά μειονότητα, και να αναπτύξουν ολοκληρωμένες πολιτικές και μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση αυτών των μορφών βίας. Για το σκοπό αυτό, οι αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και τις κοινωνικές υπηρεσίες και με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και γυναικών. Θα πρέπει επίσης να στοχεύουν στην παροχή της απαραίτητης υποστήριξης, είτε μέσω κοινωνικής μέριμνας είτε μέσω άλλων μέτρων, σε όσους βρίσκονται σε καταστάσεις ευάλωτης, και ειδικότερα να στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες και ιδρύματα, ιδίως στις υπηρεσίες προστασίας των παιδιών.
23. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να εγκρίνουν ταχέως το παράγωγο δίκαιο για τη χρήση των μειονοτικών γλωσσών με τις δημόσιες αρχές. Η νομοθεσία αυτή θα πρέπει να προβλέπει μια ευέλικτη προσέγγιση για το όριο του 20% και να δίνει τη δέουσα προσοχή σε άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες που κατοικούν παραδοσιακά σε συγκεκριμένες περιοχές, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα των μειονοτήτων απολαμβάνονται αποτελεσματικά στην πράξη και σύμφωνα με το άρθρο 10 της Σύμβασης Πλαισίου.
24. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν ότι η παρουσία και η πολιτιστική συνεισφορά των εθνικών μειονοτήτων και των ατόμων που ανήκουν σε αυτές, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, εκπροσωπείται σε σχολικά βιβλία και άλλο εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται σε όλα τα σχολεία, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το περιεχόμενο αυτό αντικατοπτρίζει με ακρίβεια την ιστορία της Αλβανίας και των μειονοτήτων της και δεν κινδυνεύει να αναζωπυρώσει διεθνικές εντάσεις.
25. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να δημιουργήσουν ένα σύστημα συλλογής αναλυόμενων δεδομένων, εστιάζοντας ιδίως σε τυχόν διαφορές με βάση το φύλο όσον αφορά τη συμμετοχή, την εγκατάλειψη ή τα αποτελέσματα και τις πιθανές αιτίες για τυχόν διαφορές που εντοπίστηκαν. Οι αρχές θα πρέπει να σχεδιάσουν μέτρα για την ταχεία αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων σε στενή συνεργασία με εκπροσώπους των μειονοτήτων. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να διορίσουν εκπαιδευτικούς διαμεσολαβητές Ρομά και Αιγύπτου που εργάζονται με μαθητές που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου για να εργαστούν από κοινού με σχολικούς ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και δασκάλους για να αυξήσουν τα ποσοστά παρακολούθησης και να εργαστούν για την πρόληψη της εγκατάλειψης, μεταξύ άλλων με την προώθηση της αξία της εκπαίδευσης. Οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτοί οι διαμεσολαβητές λαμβάνουν συνεχή εκπαίδευση, συμβατική ασφάλεια και επαρκή αμοιβή.
26. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να διασφαλίσουν την επαρκή κατάρτιση των εκπαιδευτικών για τους δασκάλους μειονοτικών γλωσσών και να βελτιώσουν τόσο την ποιότητα όσο και την έγκαιρη παράδοση ποιοτικού εκπαιδευτικού υλικού μειονοτήτων. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να αναπτύξουν κατάρτιση εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικό υλικό για την εκπαίδευση στη γλώσσα Ρομά και να ενσωματώσουν αυτή την εκπαίδευση στο πρόγραμμα σπουδών. Θα πρέπει επίσης να γίνει περαιτέρω εργασία για την ανάπτυξη της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και έρευνας για τα Ρομά και τη Βλάχικη γλώσσα στην Αλβανία, με την υποστήριξη των αρχών.
27. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να επανεξετάσουν τις διαδικασίες διορισμού της ηγεσίας της Επιτροπής Εθνικών Μειονοτήτων για να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία της. Θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν συγκεκριμένους διαδικαστικούς κανόνες που θα της επιτρέψουν να εκτελεί αποτελεσματικά  την εντολή της. Θα πρέπει επίσης να δοθεί περισσότερη προσοχή στην ποικιλομορφία των μελών ως προς το φύλο και την ηλικία, και να διασφαλιστεί ότι αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία απόψεων εντός των μειονοτήτων.
28. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την παροχή αποτελεσματικής πρόσβασης σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης για άτομα που ανήκουν στις μειονότητες των Ρομά και της Αιγύπτου, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης. Θα πρέπει επίσης να παρέχουν εκπαίδευση σε επαγγελματίες υγείας σχετικά με την αποφυγή του αντιτσιγγανισμού και να διερευνούν τρόπους παροχής υγειονομικής περίθαλψης σε άτομα χωρίς σχετική τεκμηρίωση ή να παρέχουν τρόπους πρόσβασης σε τέτοια τεκμηρίωση χωρίς κόστος.
29. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί εκ νέου τις αρχές να επανεξετάσουν, σε διαβούλευση με εκπροσώπους των εθνικών μειονοτήτων, τον αντίκτυπο της διοικητικής και εδαφικής μεταρρύθμισης του 2014 στην πρόσβαση στα δικαιώματα ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, και να διορθώσουν τυχόν ελλείψεις που εντοπίστηκαν.

Παρακολούθηση αυτών των συστάσεων

30. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει τις αρχές να οργανώσουν μια εκδήλωση παρακολούθησης μετά τη δημοσίευση αυτής της Γνώμης του πέμπτου κύκλου. Θεωρεί ότι ένας διάλογος παρακολούθησης για την επανεξέταση των παρατηρήσεων και των συστάσεων που διατυπώνονται στην παρούσα γνωμοδότηση θα ήταν επωφελής. Επιπλέον, η Συμβουλευτική Επιτροπή είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις αρχές στον εντοπισμό των αποτελεσματικότερων τρόπων εφαρμογής των συστάσεων που περιλαμβάνονται στην παρούσα γνωμοδότηση.

Δραστηριότητες παρακολούθησης που σχετίζονται με τις συστάσεις της Τέταρτης Έκθεσης της Συμβουλευτικής Επιτροπής

31. Η Τέταρτη Έκθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής, που εγκρίθηκε το 2018, δεν δημοσιεύτηκε σε κανένα κυβερνητικό ιστότοπο, ούτε μεταφράστηκε στα αλβανικά ή σε οποιαδήποτε γλώσσα εθνικής μειονότητας. Δεν πραγματοποιήθηκε στρογγυλή τράπεζα για να δοθεί συνέχεια στις συστάσεις της τέταρτης γνωμοδότησης της συμβουλευτικής επιτροπής.

Σύνταξη της έκθεσης κατάστασης για τον πέμπτο κύκλο

32. Η κρατική έκθεση ελήφθη στις 5 Μαΐου 2021.  Η εθνική Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων συνέβαλε στην προετοιμασία της. Στην έκθεση εξετάστηκαν ορισμένες πτυχές των δικαιωμάτων των μειονοτήτων που σχετίζονται με το φύλο.

Επίσκεψη στη χώρα και έγκριση της Πέμπτης Έκθεσης

33. Αυτή η γνωμοδότηση του πέμπτου κύκλου σχετικά με την εφαρμογή της σύμβασης-πλαισίου για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων (εφεξής «η σύμβαση-πλαίσιο») από την Αλβανία εγκρίθηκε σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 1 της σύμβασης-πλαισίου και το άρθρο 25 του ψηφίσματος ( 2019)49 της Επιτροπής Υπουργών. Τα ευρήματα βασίζονται σε πληροφορίες που περιέχονται στην πέμπτη κρατική έκθεση, σε άλλες γραπτές πηγές, καθώς και σε πληροφορίες που έλαβε η Συμβουλευτική Επιτροπή από κυβερνητικές και μη κυβερνητικές πηγές κατά την επίσκεψή της στην Κορυτσά, το Φίερι, Δρόπολη, τους  Αγίους Σαράντα και τα Τίρανα από τις 14 έως τις 18 Νοεμβρίου 2022. Η Συμβουλευτική Επιτροπή εκφράζει την ευγνωμοσύνη της στις αρχές για τη συνεργασία τους πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επίσκεψη, και στα άλλα άτομα που συνάντησε κατά την επίσκεψη για την πολύτιμη συνεισφορά τους. Το σχέδιο γνώμης, όπως εγκρίθηκε από τη συμβουλευτική επιτροπή στις 16 Φεβρουαρίου 2023, διαβιβάστηκε στις αλβανικές αρχές στις 21 Φεβρουαρίου 2023 για παρατηρήσεις, σύμφωνα με το άρθρο 37 του ψηφίσματος (2019). Η Συμβουλευτική Επιτροπή χαιρετίζει τις παρατηρήσεις που ελήφθησαν από τις αλβανικές αρχές στις 28 Απριλίου 2023.

* * * 34. Ορισμένα άρθρα της Σύμβασης-Πλαισίου δεν καλύπτονται στην παρούσα Έκθεση. Με βάση τις πληροφορίες που έχει επί του παρόντος, η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι η εφαρμογή αυτών των άρθρων δεν προκαλεί συγκεκριμένες παρατηρήσεις. Αυτή η δήλωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως σηματοδότηση ότι έχουν ληφθεί πλέον επαρκή μέτρα και ότι οι προσπάθειες από αυτή την άποψη ενδέχεται να μειωθούν ή ακόμη και να σταματήσουν. Αντίθετα, η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι οι υποχρεώσεις της Σύμβασης-Πλαισίου απαιτούν συνεχή προσπάθεια από τις αρχές. Επιπλέον, μια ορισμένη κατάσταση πραγμάτων που μπορεί να θεωρηθεί αποδεκτή σε αυτό το στάδιο μπορεί να μην είναι απαραίτητα έτσι σε περαιτέρω κύκλους παρακολούθησης. Τέλος, μπορεί με την πάροδο του χρόνου να έχουν υποτιμηθεί ζητήματα που φαίνονται σε αυτό το στάδιο να είναι σχετικά ήσσονος σημασίας.

Πεδίο εφαρμογής και αυτοπροσδιορισμός (άρθρο 3)

35.Ο Νόμος για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων εγκρίθηκε το 2017 και εφαρμόζεται σε εννέα αναγνωρισμένες μειονότητες, αν και δεν είναι πλήρως εκτελεστός λόγω της καθυστέρησης στην έκδοση παράγωγου δικαίου (εσωτερικών κανονισμών).  Εκκρεμεί η ψήφιση τριών καταστατικών (σε σύνολο 12) ενώπιον της κυβέρνησης, η οποία δηλώνει ότι δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί η έγκρισή τους πριν από το 2024. Οι τρεις αυτοί κανονισμοί αφορούν: τη διαδικασία αναγνώρισης των εθνικών μειονοτήτων. τις λεπτομέρειες χρήσης των μειονοτικών γλωσσών με τις αρχές· και την τεκμηρίωση και τις διαδικασίες που αφορούν τη συλλογή δεδομένων που αφορούν τις εθνικές μειονότητες ή τον αυτοπροσδιορισμό.

36.Σε ένα σχέδιο (το οποίο εξακολουθεί να υπόκειται σε διαβούλευση και αξιολόγηση) αυτού του τελευταίου καταστατικού σχετικά με τη συλλογή δεδομένων που υποβλήθηκε στη Συμβουλευτική Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2022, υπάρχουν διατάξεις που απαιτούν από τους πολίτες να ζητούν να ταυτοποιηθούν ως άτομα που ανήκουν σε εθνική μειονότητα και επισυνάψτε σε αυτό το αίτημα μια σειρά αποδεικτικών στοιχείων – για παράδειγμα, ότι οι πρόγονοι του αιτούντος ανήκουν(ή) σε εθνική μειονότητα. «Οι πολίτες που ανήκουν σε μια εθνική μειονότητα» πρέπει να αποδείξουν ότι οι δύο γονείς τους δεν είναι αλβανικής καταγωγής, μαζί με μια σειρά άλλων αποδεικτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένου ότι «[δεν] έχουν παραιτηθεί οικειοθελώς από το δικαίωμα αναγνώρισης ως μέλη μια εθνική μειονότητα».4 Φαίνεται ότι αυτά τα δεδομένα θα χρησιμοποιηθούν για να επαληθευτεί εάν ένα άτομο που ζητά, για παράδειγμα, το άνοιγμα μιας τάξης μειονοτικών γλωσσών, ανήκει πραγματικά σε μια εθνική μειονότητα. Οι αρχές δηλώνουν επίσης ότι επιθυμούν να αποφύγουν τη δημιουργία αυτού που αναφέρουν ως «πλασματικές μειονότητες», που σημαίνει μια κατασκευασμένη υπαγωγή σε μια δεδομένη μειονότητα, και ότι τέτοια δεδομένα χρειάζονται για να διασφαλιστεί ότι τα άτομα που ανήκουν στην πλειοψηφία δεν αυτοπροσδιορίζονται ως μειοψηφία προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως υποτροφίες ή επιχορηγήσεις.

37.Άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες και οι εκπρόσωποί τους εξέφρασαν ανησυχία ότι οι υπόλοιποι κανονισμοί για  τους σημαντικότερους από τους καταστατικούς νόμους δεν έχουν εγκριθεί. Ωστόσο, εξέφρασαν ιδιαίτερη ανησυχία για το περιεχόμενο του ισχύοντος σχεδίου κανονισμού για τον αυτοπροσδιορισμό. Οι εκπρόσωποι των μειονοτήτων τόνισαν ότι, δεδομένης της ιστορίας της χώρας στον 20ό αιώνα, συμπεριλαμβανομένης της μεταχείρισης των εθνικών μειονοτήτων από διαδοχικά καθεστώτα, η τεκμηρίωση που σχετίζεται με την επίσημη ταυτότητά τους δεν πρέπει να θεωρείται «αντικειμενική» και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να τους στερεί το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζονται ως ανήκουν σε μια εθνική μειονότητα, και κατά συνέπεια άλλα μειονοτικά δικαιώματα. Εξέφρασαν επίσης τη σοβαρή ανησυχία ότι η πρόσβαση στα μειονοτικά δικαιώματα παραμένει de facto περιορισμένη σε εκείνους τους τομείς όπου τα δικαιώματα των μειονοτήτων χορηγούνταν βάσει προηγούμενων καθεστώτων (βλ. άρθρα 10, 11 και 14) λόγω των ορίων σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στο δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού ως ανήκοντας σε εθνική μειονότητα.

38.Η Συμβουλευτική Επιτροπή σημειώνει ότι η αναγνώριση στον Νόμο για τις Εθνικές Μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων ως χωριστών και διακριτών εθνικών μειονοτήτων έχει γίνει θετικά αποδεκτή από άτομα που ανήκουν σε αυτές τις μειονότητες. Ωστόσο, αυτή η χωριστή αναγνώριση δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί στην κυβερνητική πολιτική, στην οποία και οι δύο μειονότητες συνεχίζουν να ομαδοποιούνται συχνά. Η Συμβουλευτική Επιτροπή σημειώνει τις ανησυχίες των ατόμων που ανήκουν στην αιγυπτιακή μειονότητα ότι αντιμετωπίζονται ως ομοιογενής ομάδα μέσω της συγχώνευσης των ταυτοτήτων Ρομά και Αιγυπτίων, και ιδίως την άποψή τους ότι πρόκειται για διαφορετικές και διακριτές ταυτότητες (οι Αιγύπτιοι δεν έχουν τη δική τους γλώσσα, ενώ Οι Ρομά μιλούν Ρομά, και οι αντίστοιχες ιστορικές αφηγήσεις τους διαφέρουν επίσης) και αντιμετωπίζουν διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα ή, όπου μοιράζονται θέματα, τα βιώνουν σε διαφορετικό βαθμό (για παράδειγμα στην εκπαίδευση ή τη στέγαση). Υπό το πρίσμα αυτό, η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι οι αρχές πρέπει να είναι προσεκτικές όταν αναπτύσσουν πολιτική ώστε να μην συγχέουν ακούσια αυτές τις μειονότητες και να παραμείνουν σε εγρήγορση για τις επιπτώσεις της επίσημης αναγνώρισης τόσο των Ρομά όσο και των Αιγυπτίων ως χωριστών μειονοτήτων.

39.Όσον αφορά τον καταστατικό νόμο για τη συλλογή δεδομένων και το ζήτημα του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού, η Συμβουλευτική Επιτροπή υπενθυμίζει τη σημασία που αποδίδεται στην ικανότητα «ελεύθερα να επιλέγει να αντιμετωπίζεται ή να μην αντιμετωπίζεται» ως άτομο που ανήκει σε εθνική μειονότητα στο άρθρο 3 παράγραφος 1 της σύμβασης πλαισίου. Επαναλαμβάνει ότι «ο αυτοπροσδιορισμός ξεκινά με την ελεύθερη απόφαση του ατόμου, η οποία, εάν δεν υπάρχει δικαιολογία για το αντίθετο, θα είναι η βάση οποιασδήποτε προσωπικής ταύτισης. Κατά την άποψη της Συμβουλευτικής Επιτροπής, ο ελεύθερος αυτοπροσδιορισμός ενός ατόμου μπορεί να αμφισβητηθεί μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, όπως όταν δεν βασίζεται στην καλή πίστη».

40.Ενώ οι αρχές ορθώς υποστηρίζουν ότι η Σύμβαση-Πλαίσιο στην επεξηγηματική έκθεσή της αναφέρεται σε αντικειμενικά κριτήρια που συνδέονται με την υποκειμενική αυτοδήλωση της υπαγωγής της μειονότητας, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει ότι όταν εφαρμόζονται αντικειμενικά κριτήρια για τον καθορισμό της ταυτότητας της μειονότητας, αυτό μπορεί αναφέρονται σε κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι ένα άτομο ασκεί διαφορετική θρησκεία, γλώσσα, πολιτισμό ή παραδόσεις σε σύγκριση με την πλειοψηφία. Η ταυτότητα στο πλαίσιο της Σύμβασης-Πλαισίου, όπως διευκρινίζεται στο προοίμιο και στο άρθρο 5, αναφέρεται σε αυτές τις παραδόσεις, τον πολιτισμό, την ιστορία, τις θρησκείες και τη γλώσσα – όχι οποιαδήποτε τεκμηρίωση που παρέχεται από διαδοχικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης αυτής που ισχυρίζεται ότι αποδεικνύει τη γονική καταγωγή ή την αναγωγή των προγόνων των εθνικών μειονοτήτων, που μπορεί να αποτελούν μέρος της επίσημης τεκμηρίωσης ταυτότητας ενός ατόμου. Πράγματι, η Συμβουλευτική Επιτροπή παρατηρεί ότι μια τέτοια τεκμηρίωση υπόκειται στις ανατροπές στην πολιτική ιστορία της χώρας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να θεωρηθεί «αντικειμενική» και ως εκ τούτου η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί μικρή αξία για την επικύρωση της μειονοτικής ταυτότητας οποιουδήποτε ατόμου .

41.Σε κάθε περίπτωση, και ιδιαίτερα σε σχέση με το αλβανικό πλαίσιο, θα πρέπει να δοθεί αποφασιστική βαρύτητα στην ελεύθερη, υποκειμενική επιλογή του ατόμου που θα αντιμετωπιστεί ως ανήκει σε εθνική μειονότητα. Επομένως, αυτό  αποτελεί την ελευθερία ενός ατόμου, η οποία θα πρέπει να αμφισβητείται μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις. 7 Ενώ, αφενός, η Συμβουλευτική Επιτροπή αναγνωρίζει την ανησυχία των αρχών σχετικά με πιθανή «κακή πίστη» αυτοπροσδιορισμό ή κατάχρηση του συστήματος, αφετέρου, ελλείψει αποδείξεων ότι προηγουμένως αυτό ήταν πρόβλημα, εξετάζει αυτήν την απαίτηση γιατί η αντικειμενική απόδειξη θέτει ένα εξαιρετικά δυσανάλογο εμπόδιο στον ελεύθερο αυτοπροσδιορισμό. Επιπλέον, η στήριξη στην προγονική καταγωγή και στα ιστορικά έγγραφα ταυτότητας δεν επιτρέπει καμία αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αυτοπροσδιορίζονται ή για πολλαπλές συσχετίσεις. Η Συμβουλευτική Επιτροπή σημειώνει περαιτέρω ότι η πολλαπλή υπαγωγή είναι δυνατή στην απογραφή, ενώ στο σχέδιο παράγωγου νόμου δεν είναι δυνατή.

42.Η Συμβουλευτική Επιτροπή ανησυχεί επίσης βαθιά για το γεγονός ότι η απαίτηση να αποδεικνύεται ότι δύο γονείς ανήκουν σε εθνική μειονότητα, εκτός από τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει αυτό για άτομα των οποίων οι γονείς δεν μπορούσαν να αυτοπροσδιοριστούν ως άτομα που ανήκουν σε μια μειονότητα στο παρελθόν, θα να είναι αποκλειστικός για όσους επιθυμούν να εκφράσουν πολλαπλή συσχέτιση, για παράδειγμα για άτομα με γονείς που αυτοπροσδιορίζονται με διαφορετικούς τρόπους και είτε επιθυμούν να δηλώσουν τη μειονοτική ταυτότητα είτε πολλαπλή συσχέτιση. Επιπλέον, υπάρχει πιθανότητα διάκρισης σε βάρος όσων δεν μπορούν να αποκτήσουν τα σχετικά έγγραφα ταυτότητας, όπως δελτία ταυτότητας ή έγγραφα ληξιαρχικής πράξης γέννησης για τον εαυτό τους ή και για τους δύο γονείς.

43.Αναφορικά με τα ευρήματά της βάσει των άρθρων 10, 11 και 14, η Συμβουλευτική Επιτροπή ανησυχεί επίσης ιδιαίτερα για το γεγονός ότι η τρέχουσα προσέγγιση για τον ελεύθερο αυτοπροσδιορισμό, σε συνδυασμό με τα όρια για τη χρήση των μειονοτικών γλωσσών στην εκπαίδευση και τη δημόσια ζωή, είναι σοβαρά περιορίζοντας την ευρύτερη εφαρμογή της Σύμβασης Πλαισίου και του Νόμου για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων.

44.Υπό το πρίσμα αυτών των εκτιμήσεων, η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι η προσέγγιση των αρχών, όπως και προηγουμένως, είναι θεμελιωδώς εσφαλμένη και σε άμεση παραβίαση του δικαιώματος στον ελεύθερο αυτοπροσδιορισμό, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 της Σύμβασης-Πλαισίου. Επιπλέον, εκφράζει την απογοήτευσή της για το γεγονός ότι οι προηγούμενες συστάσεις της για το σκοπό αυτό δεν ελήφθησαν υπόψη. Η αρχή του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, όπως αναγνωρίζεται από τη Σύμβαση Πλαίσιο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων , χωρίς την οποία ουσιαστικά μειονοτικά δικαιώματα θα παραμείνουν ανεφάρμοστα στην Αλβανία. Πράγματι, ο Νόμος για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων περιέχει στο άρθρο 3 τους κατάλληλους δείκτες ταυτότητας που επαρκούν για τον καθορισμό του πεδίου εφαρμογής του νόμου – χωρίς καμία ανάγκη παροχής αποδείξεων με αρχειακή τεκμηρίωση από άτομα.

45.Η Συμβουλευτική Επιτροπή παροτρύνει τις αρχές να διασφαλίσουν ότι το παράγωγο δίκαιο που καθορίζει τα κριτήρια, την τεκμηρίωση και τις διαδικασίες συλλογής δεδομένων για την ταυτοποίηση προσώπων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες εγκρίνεται χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Η νομοθεσία αυτή θα πρέπει να σέβεται αυστηρά την αρχή του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού, όπως περιέχεται στο άρθρο 3 της σύμβασης-πλαισίου, προβλέποντας τη δυνατότητα δήλωσης πολλαπλών συσχετισμών, με στόχο την εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης στα μειονοτικά δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Οι αρχές θα πρέπει να δώσουν αποφασιστική βαρύτητα στην υποκειμενική επιλογή του ατόμου που θα αντιμετωπιστεί ως ανήκει σε εθνική μειονότητα και όχι σε αυτά που θεωρούνται ως αντικειμενικά κριτήρια που βασίζονται στην επίσημη τεκμηρίωση.

Απογραφή πληθυσμού (άρθρο 3)

46.Η απογραφή πληθυσμού είχε προγραμματιστεί να γίνει το 2021, και αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας. Αρχικά προβλεπόταν νέα ημερομηνία για το φθινόπωρο του 2022, αλλά η απογραφή αναβλήθηκε ξανά χωρίς να δημοσιοποιηθεί νέα ημερομηνία. Ωστόσο, οι αρχές ενημέρωσαν τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι σχεδιάζουν να πραγματοποιηθεί η απογραφή τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2023. Ο νόμος περί απογραφής εγκρίθηκε το 2020 και ακολουθεί την προηγούμενη σύσταση της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την άρση των διοικητικών προστίμων σε περιπτώσεις όπου υπάρχει «λανθασμένη» απάντηση δεδομένο – δηλαδή, όπου η απάντηση ενός ατόμου στην απογραφή ελέγχθηκε σε σχέση με την καταχώρισή του στο ληξιαρχείο, και εάν δεν ταίριαζε, θα μπορούσε να επιβληθεί πρόστιμο στο άτομο. Αν και φαίνεται ότι για την απογραφή του 2011 κανείς δεν τιμωρήθηκε βάσει αυτής της διάταξης, είχε αναφερθεί ότι παρεμπόδιζε τον ελεύθερο αυτοπροσδιορισμό των ανθρώπων και είχε εκφοβιστικό αποτέλεσμα. Αυτή τη φορά, οι ερωτήσεις σχετικά με τη θρησκεία, τη γλώσσα και την εθνικότητα είναι προαιρετικές και δεν θα επιβληθεί πρόστιμο σε άτομα που δίνουν αυτό που οι αρχές θεωρούν ως «λανθασμένη» απάντηση. Οι αρχές αναφέρουν επίσης ότι, αυτή τη φορά, το ληξιαρχείο δεν θα χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση των απαντήσεων στην απογραφή. Αναφέρεται επίσης ότι οι συνεντευξιαζόμενοι θα μπορούν να καταγράφουν μια «μικτή» εθνοτική καταγωγή.

47.Οι εκπρόσωποι της μειοψηφίας έθεσαν το ζήτημα των προστίμων για «λανθασμένες» απαντήσεις, το οποίο ορισμένοι εκπρόσωποι φάνηκαν να πιστεύουν ότι εξακολουθεί να αποτελεί διάταξη του νόμου. Αυτό μάλλον δείχνει έλλειψη ευαισθητοποίησης εκ μέρους των αρχών ως προς τις διατάξεις του νέου νόμου. Οι εκπρόσωποι επανέλαβαν τις ανησυχίες τους (που είχαν αναφερθεί προηγουμένως) σχετικά με τη διαδικασία της απογραφής και τα αποτελέσματα από το 2011. Οι εκπρόσωποι της μειονότητας ρώτησαν επίσης εάν θα μπορούν να παρακολουθούν τις συνεντεύξεις απογραφής όταν αυτές πραγματοποιηθούν. Οι αρχές ανέφεραν ότι αυτό δεν θα ήταν δυνατό λόγω ζητημάτων προστασίας δεδομένων.

48.Η Συμβουλευτική Επιτροπή επιβεβαιώνει την άποψή της ότι η αξιόπιστη πληροφόρηση σχετικά με την εθνοτική σύνθεση του πληθυσμού αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών και μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, για βοήθεια στη διατήρηση, διεκδίκηση και ανάπτυξη της ταυτότητάς τους, καθώς και για την αντιμετώπιση ατόμων που ανήκουν στις ανάγκες και τα συμφέροντα των εθνικών μειονοτήτων, μεταξύ άλλων από την άποψη του φύλου και της ηλικίας. Δεδομένης της σημασίας που αποδίδεται σε ορισμένα κράτη μέλη στο μέγεθος ενός μειονοτικού πληθυσμού για την πρόσβαση στα μειονοτικά δικαιώματα, οι πολλαπλές συσχετίσεις πρέπει επίσης όχι μόνο να καταγράφονται αλλά και να υποβάλλονται σε κατάλληλη επεξεργασία, ανάλυση και εμφάνιση. Σε περιπτώσεις όπου η απόλαυση συγκεκριμένων μειονοτικών δικαιωμάτων συνδέεται με αριθμητικά κατώτατα όρια, το δικαίωμα ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού απαιτεί περαιτέρω τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες να ενημερώνονται για τη σημασία που αποδίδουν οι αρχές στην απογραφή και άλλες ασκήσεις συλλογής δεδομένων. Ως εκ τούτου, η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθάρρυνε συστηματικά τα συμβαλλόμενα κράτη να διαθέσουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία και τον στόχο της συλλογής δεδομένων στις γλώσσες των εθνικών μειονοτήτων,  και να συμπεριληφθούν οι εκπρόσωποι των μειονοτήτων στις προετοιμασίες και τη διεξαγωγή της απογραφής.

49.Η Συμβουλευτική Επιτροπή χαιρετίζει τις τροποποιήσεις που έγιναν στον νόμο περί απογραφής, οι οποίες αποτελούν θετικό βήμα και αναμένεται να συμβάλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη διαδικασία της απογραφής. Είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο το γεγονός ότι το ληξιαρχείο δεν έχει πλέον ρόλο στην επαλήθευση των πληροφοριών που δίνονται στην απογραφή. Δεδομένης της απουσίας στοιχείων σχετικά με τις εθνικές μειονότητες στην Αλβανία, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει τη σημασία που έχει να διασφαλιστεί ότι οι εκπρόσωποι των μειονοτήτων να έχουν υψηλή εμπιστοσύνη στη διαδικασία της απογραφής. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ζωτικής σημασίας να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις αναθεωρημένες διατάξεις του νόμου για την απογραφή με τις μειονότητες, ειδικά για τις προαιρετικές ερωτήσεις και την άρση των προστίμων, για να διασφαλιστεί η ευρεία εμπιστοσύνη και ότι τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες έχουν την εξουσία να απαντούν όπως βλέπουν κατάλληλος. Αυτό θα συμπληρωθεί επίσης με τη λήψη θετικών μέτρων για την πρόσληψη ερευνητών απογραφής από τις κοινότητες των εθνικών μειονοτήτων και τη διασφάλιση ότι όλοι οι συνεντευκτές είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης αναλφάβητων ατόμων ώστε να ανταποκρίνονται ελεύθερα στην απογραφή.

50.Επιπλέον, οι αρχές, και συγκεκριμένα το Ινστιτούτο Στατιστικής της Αλβανίας (INSTAT), θα μπορούσαν να συνεργαστούν με την Κρατική Επιτροπή για τις Εθνικές Μειονότητες για να βρουν έναν τρόπο να έχουν εκπροσώπους εθνικών μειονοτήτων ή ανεξάρτητους κρατικούς θεσμούς όπως ο Επίτροπος για την Προστασία από τις Διακρίσεις ( ο Επίτροπος) ή ο Συνήγορος του Λαού παρακολουθούν τη διαδικασία της απογραφής χωρίς να διακινδυνεύουν οποιαδήποτε παραβίαση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Όσον αφορά την προηγούμενη απογραφή, η Συμβουλευτική Επιτροπή υπενθυμίζει επίσης στις αρχές την ανάλυσή της για την απογραφή του 2011 που περιέχεται στην Τρίτη Έκθεση της και επαναλαμβάνεται στην Τέταρτη Έκθεση της. Εάν η απογραφή διενεργηθεί όπως είχε προγραμματιστεί και με την εμπιστοσύνη των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες , θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βασικό στοιχείο για τη συγκεκριμένη δράση στην πολιτική και την εφαρμογή της Σύμβασης-Πλαισίου. Η διεξαγωγή της απογραφής, συμπεριλαμβανομένου του εάν τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες ήταν σε θέση να αυτοπροσδιορίζονται ελεύθερα στην πράξη, το επίπεδο εκπαίδευσης και ικανότητας των ερευνητών και τα συγκεκριμένα αποτελέσματα, θα πρέπει στη συνέχεια να αξιολογηθούν από την αρμόδια αρχή μαζί με το INSTAT με την αποτελεσματική συμμετοχή ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες.

51.Η Συμβουλευτική Επιτροπή προτρέπει τις αρχές να καταβάλουν συγκεκριμένες και συνεχείς προσπάθειες με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη διαδικασία της απογραφής, μεταξύ άλλων μέσω της ευαισθητοποίησης για τη σημασία της απογραφής, των δυνατοτήτων για δωρεάν αυτοπροσδιορισμό, συμπεριλαμβανομένης της πολλαπλής συμμετοχής, και τις διατάξεις του νέου απογραφικού νόμου. Παράλληλα, οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν την πρόσληψη και την εκπαίδευση των συνεντευκτών απογραφής που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, και ότι όλοι οι συνεντευκτής της απογραφής είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης αναλφάβητων ατόμων. Τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες θα πρέπει να συμμετέχουν στην αξιολόγηση της διαδικασίας απογραφής.

Νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο κατά των διακρίσεων (άρθρο 4)

52.Ο νόμος «για την προστασία από τις διακρίσεις» του 2010 τροποποιήθηκε το 2020. Οι τροποποιήσεις έφεραν συγκεκριμένες προστασίες από πολλαπλές, διασταυρούμενες και δομικές διακρίσεις, ρητορική μίσους, διαχωρισμό και σεξουαλική παρενόχληση. Επιπλέον, ορίζονται «σοβαρές μορφές διάκρισης» και πρέπει να τιμωρούνται αυστηρότερα.16 Οι νέες τροπολογίες προβλέπουν επίσης τη μετατόπιση του βάρους της απόδειξης και επιτρέπουν στους οργανισμούς να υποβάλλουν καταγγελίες στον Επίτροπο και στα δικαστήρια, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων που σχετίζονται με συλλογικά συμφέροντα.

53.Ο Επίτροπος, που είναι το όργανο για την ισότητα, και ο Συνήγορος του Λαού, ο οποίος λειτουργεί ως θεσμός του διαμεσολαβητή και έχει εντολή να προάγει και να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξακολουθούν να απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης των εθνικών μειονοτήτων και του σεβασμού των αρχών. Ο Επίτροπος εκδίδει τακτικά δεσμευτικές αποφάσεις για τις δημόσιες αρχές και μπορεί επίσης να εκδίδει τέτοιες αποφάσεις κατά ιδιωτών. Προβαίνει σε συστάσεις προς τις αρχές που στοχεύουν στην εφαρμογή των αρχών του νόμου για την προστασία από τις διακρίσεις. Ο Συνήγορος του Λαού κάνει συμβουλευτικές συστάσεις προς τις αρχές. Και τα δύο ιδρύματα διαθέτουν διάφορα περιφερειακά γραφεία. Ένα Μνημόνιο Συνεννόησης μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων διασφαλίζει ότι αμφότερα παραμένουν εντός των ιδιαίτερων αρμοδιοτήτων τους και ότι τα άτομα που επιθυμούν να υποβάλουν καταγγελία μπορούν να το κάνουν σε οποιοδήποτε γραφείο των ιδρυμάτων υπάρχει στον δήμο όπου ζουν τα άτομα αυτά. Στη συνέχεια παραδίδεται για θεραπεία στα αρμόδια κεντρικά γραφεία στα Τίρανα. Ο Συνήγορος του Λαού διενεργεί επίσης αυτεπάγγελτες έρευνες με βάση την παρακολούθηση των μέσων ενημέρωσης και της κατάστασης σε τοπικό επίπεδο. Έχει απευθύνει συστάσεις στις αρχές σχετικά με τη στέγαση, το μητρώο, την εκπαίδευση, την απασχόληση και την υγειονομική περίθαλψη και έχει συγκεκριμένες ευθύνες για τις αναγκαστικές εξώσεις (βλ. άρθρα 12 και 15).

54.Η δωρεάν νομική συνδρομή εισήχθη με το νόμο «για τη νομική συνδρομή» του Ιουνίου 2018. Υπάρχουν τώρα δέκα κρατικά κέντρα σε όλη την Αλβανία που παρέχουν νομική βοήθεια από δημόσιους υπαλλήλους. Οι συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής χαιρέτησαν αυτή την εξέλιξη ως συμβολή στην αποτελεσματική προστασία από τις διακρίσεις και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Ωστόσο, εξέφρασαν τη λύπη τους για το γεγονός ότι τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτιων δεν είχαν συμπεριληφθεί ως συγκεκριμένες κατηγορίες δικαιούχων του νόμου, ενώ υπήρχαν και άλλες συγκεκριμένες ομάδες που περιλαμβάνονταν σε μια τέτοια κατηγορία,18 και όπως είχαν γίνει για τον νόμο «για την κοινωνική στέγαση» ( βλ. άρθρο 15), γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα μικρός αριθμός αυτών των ατόμων να επωφελούνται από δευτερογενή νομική αρωγή, καθώς δεν γνωρίζουν ότι έχουν πρόσβαση σε τέτοια δικαιώματα ή αισθάνονται ανίκανοι να τα ασκήσουν. 19 Δήλωσαν, ωστόσο, ότι απαιτείται περισσότερη ευαισθητοποίηση μεταξύ ομάδων και ατόμων που βρίσκονται σε καταστάσεις ευπάθειας και επαρκής χρηματοδότηση για να διασφαλιστεί ότι αυτός ο νόμος λειτουργεί στην πράξη.

55.Ο ίδιος ο Επίτροπος ενημέρωσε τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι οι περισσότερες από τις υποθέσεις που σχετίζονται με τη μειονότητα προέρχονται από άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτιων, που σχετίζονται με λόγους χρώματος δέρματος ή «φυλής» και αφορούν την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες (ηλεκτρισμός, πόσιμο νερό, αποχέτευση ή φωτισμός), εγκατάλειψη του σχολείου, φτώχεια, γλώσσα που χρησιμοποιείται στα μέσα ενημέρωσης και απόλυση μιας γυναίκας Ρομά από τη θέση της σε δημόσιο ίδρυμα. Ορισμένες περιπτώσεις είχαν προέλθει επίσης από άτομα που ανήκουν στη μακεδονική μειονότητα. Ενημέρωσε επίσης για την καλή συνεργασία με την Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων αφού μοιράζονται τους ίδιους χώρους. Συμπεραίνει επίσης ότι ένας μεγάλος αριθμός περιπτώσεων διακρίσεων που δεν αναφέρονται ως πολίτες μπορεί να μην γνωρίζουν το θεσμικό όργανο – ακόμα κι αν το γνωρίζουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ενημέρωσε ότι απαιτούνται εκστρατείες ευαισθητοποίησης με απλή, κατανοητή γλώσσα για να διασφαλιστεί ότι περισσότεροι άνθρωποι έχουν επίγνωση των δικαιωμάτων τους και ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε τοπικό επίπεδο σε όλη τη χώρα πρέπει να ενδυναμωθούν περισσότερο και να ενημερωθούν για τα πρότυπα και τα ένδικα μέσα για την απαγόρευση των διακρίσεων. καθώς ο πλέον ενεργός τομέας της κοινωνίας των πολιτών είναι συγκεντρωμένος σε μεγάλο βαθμό γύρω από τα Τίρανα. Ενώ οι αποφάσεις του Επιτρόπου είναι δεσμευτικές, υπάρχουν αξιοσημείωτα παραδείγματα μη εφαρμογής τους – ιδίως στην υπόθεση Χ και Άλλοι κατά Αλβανίας (βλ. άρθρο 12). Όσον αφορά τα αριθμητικά στοιχεία, μεταξύ 2018 και Νοεμβρίου 2020, ο Επίτροπος ασχολήθηκε με 114 υποθέσεις από άτομα (γενικά εξισορροπημένα μεταξύ καταγγελιών ανδρών και γυναικών) και ΜΚΟ. Διαπίστωσε γενικά διακρίσεις στον τομέα των αγαθών και των υπηρεσιών σε 27 περιπτώσεις.

56.Ο Συνήγορος του Λαού ενημέρωσε τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι οι περισσότερες από τις υποθέσεις τους είναι αυτεπάγγελτα, και τις περισσότερες φορές αφορούν ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων. Τόνισαν επίσης τη σημασία των «ανοιχτών ημερών» στα περιφερειακά γραφεία για την προώθηση της ευαισθητοποίησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενημερώθηκε επίσης ότι περισσότεροι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι θα βοηθούσαν στην αντιμετώπιση των δικαιωμάτων σε κοινοτικό επίπεδο σε αντίθεση με το ατομικό επίπεδο, πράγμα που σημαίνει ότι θα έκανε συστάσεις συστημικού χαρακτήρα αντί για την επεξεργασία μεμονωμένων καταγγελιών. Τέλος, οι συστάσεις του Συνηγόρου του Λαού εφαρμόζονται σε αυτό που στη Συμβουλευτική Επιτροπή περιγράφεται ως μέτριο επίπεδο και η μη εφαρμογή τους συχνά κατηγορείται για έλλειψη οικονομικών πόρων εκ μέρους των αρχών.

57.Η Συμβουλευτική Επιτροπή χαιρετίζει το Νόμο για τη Νομική Βοήθεια και τις τροποποιήσεις που έγιναν στον νόμο «για την προστασία από τις διακρίσεις» που θα πρέπει να χρησιμεύουν για την καλύτερη προστασία των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, ιδίως εκείνων που είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε πολλαπλές και διασταυρούμενες μορφές διακρίσεων. Θα πρέπει τώρα να καταβληθούν προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι αυτά τα άτομα γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και μπορούν να τα ασκήσουν αποτελεσματικά, μεταξύ άλλων μέσω της αποτελεσματικής πρόσβασης σε δωρεάν νομική βοήθεια. Η Συμβουλευτική Επιτροπή σημειώνει με χαρά την ευρεία εμπιστοσύνη του κοινού, μεταξύ άλλων από τους συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, και τα δύο θεσμικά όργανα – αν και ιδιαίτερα ο Επίτροπος – απολαμβάνουν. Ακολουθώντας τον Επίτροπο, η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό για τις αρχές σε όλα τα επίπεδα να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τα πρότυπα και τα διορθωτικά μέτρα κατά των διακρίσεων για να διασφαλίσουν ότι τα δικαιώματα είναι αποτελεσματικά στην πράξη. Η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει τη σημασία των συστάσεων αυτών των δύο οργάνων και την έγκαιρη εφαρμογή τους. Επικροτεί περαιτέρω το έργο αυτών των δύο ιδρυμάτων και τον βαθμό στον οποίο έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, αλλά θεωρεί ότι θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για την ευαισθητοποίηση των ομάδων που εκτίθενται σε καταστάσεις ευπάθειας σχετικά με τις νέες διατάξεις νομικής αρωγής.

58.Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει σθεναρά τις αρχές να παράσχουν στον Επίτροπο για την Προστασία από τις Διακρίσεις και στον Συνήγορο του Λαού τους πόρους που χρειάζονται για την εκτέλεση των αντίστοιχων εντολών τους και να συνεργαστούν περαιτέρω και με τα δύο θεσμικά όργανα ως προς την εφαρμογή των συστάσεών τους.

59.Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει τις αρχές να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες μπορούν de facto να επωφεληθούν από κάθε μορφή νομικής συνδρομής, ιδίως εξετάζοντας το ενδεχόμενο τροποποίησης των «ειδικών κατηγοριών δικαιούχων» βάσει του νόμου περί «νομικής συνδρομής» ώστε να συμπεριληφθούν άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, ιδίως σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου.

Κίνδυνος ανιθαγένειας (άρθρο 4)

60. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν επιστήσει την προσοχή της Συμβουλευτικής Επιτροπής σε θέματα σχετικά με την καταγραφή των παιδιών, ιδίως που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά, ως εμπόδιο για την επίτευξη πλήρους και αποτελεσματικής ισότητας. Η Εταιρεία Νομικής Βοήθειας Τιράνων ενημέρωσε τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι ασχολείται με περίπου 500 τέτοιες υποθέσεις ετησίως, αν και ο αριθμός αυτός μειώνεται σταδιακά. Τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες δείχνουν ότι υπάρχουν 1.528 άτομα που κινδυνεύουν με ανιθαγένεια.  Εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών ενημέρωσαν επίσης τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στη συνεργασία με την Ελλάδα για να διασφαλιστεί ότι τα έγγραφα ληξιαρχικής εγγραφής γεννήσεων που εκδίδονται στην Ελλάδα θα αναγνωρίζονται στην Αλβανία, συμβάλλοντας στη μείωση του κινδύνου ανιθαγένειας των Ρομά που μετακινούνται μεταξύ αυτών των δύο χωρών .
61. Οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και των Ρομά ενημέρωσαν τη Συμβουλευτική Επιτροπή για μια νέα, ανησυχητική εξέλιξη που συνέβαλλε σε αυτή την κατάσταση: φανταστικούς γάμους, όπου ένας άνδρας πληρώνει μια γυναίκα για να τον παντρευτεί ώστε να αλλάξει νομίμως το όνομά του, για παράδειγμα για να μπορεί να αποφύγει τη δικαιοσύνη. Μόλις γίνει αυτό, ο άνδρας θα διέφευγε ή θα μεταναστεύσει, αφήνοντας τη γυναίκα παντρεμένη αλλά χωρίς τον νόμιμο σύζυγό της. Όταν στη συνέχεια επιθυμεί να κάνει οικογένεια, μπορεί να μην είναι σε θέση να αντεπεξέλθει οικονομικά σε διαζύγιο ή να επιθυμεί να περάσει από αυτή τη μακρά διαδικασία, οπότε αντ ‘αυτού έχει παιδιά με έναν νέο συγκάτοικο. Το ζευγάρι μπορεί τότε να μην επιθυμεί να εγγράψει αυτά τα παιδιά, καθώς θα εγγραφούν αυτόματα ως παιδιά του συζύγου που τώρα απουσιάζει. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενημερώθηκε ότι αυτό μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα τις μειονεκτούσες γυναίκες, τις γυναίκες της υπαίθρου και τις μειονότητες, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν γραφειοκρατικές και νομικές δυσκολίες να πάρουν διαζύγιο, και ότι το 60% των περιπτώσεων πλασματικών γάμων που αντιμετωπίζονται από μια εταιρεία νομικής αρωγής αφορούσαν γυναίκες που ανήκουν σε η μειονότητα των Ρομά και ότι υπάρχουν 3 000 περιπτώσεις εικονικών γάμων ετησίως στην Αλβανία.23 Ως εκ τούτου, μπορεί να αφήσει τα παιδιά αυτών των γάμων χωρίς την κατάλληλη τεκμηρίωση για να αποκτήσουν υπηκοότητα ή στη συνέχεια να παρακολουθήσουν σχολείο, οδηγώντας σε άλλα κοινωνικά ζητήματα όπως η επαιτεία παιδιών, ή πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Οι εταιρίες νομικής αρωγής εξέφρασαν επίσης την ανησυχία ότι οι αρχές υιοθέτησαν μια επιτρεπτική προσέγγιση σε αυτούς τους «γάμους», μη επιθυμώντας να παρέμβουν σε αυτό που αντιλαμβάνονται ως πολιτισμικό πρότυπο.
62. Η εγγραφή κατά τη γέννηση είναι θεμελιώδες δικαίωμα για κάθε παιδί, όπως κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και επεκτείνεται στο Γενικό Σχόλιο Αρ. 7 της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού στο οποίο συνιστά «στα συμβαλλόμενα κράτη λάβετε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσετε ότι όλα τα παιδιά καταγράφονται κατά τη γέννηση». για τις εθνικές μειονότητες που μπορεί να είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε αυτήν την περίσταση, 26 καθώς έχουν νομοθετικό καθεστώς και η τεκμηρίωση που το αποδεικνύει, είναι ζωτικής σημασίας για την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Ωστόσο, φαίνεται ότι λείπουν στοιχεία για το θέμα των πλασματικών γάμων, καθώς πρόκειται για μια σχετικά πρόσφατη εξέλιξη. Οι γραμματείς πρέπει να εκπαιδεύονται κατάλληλα ώστε να διασφαλίζουν ότι οι γάμοι που εγγράφουν είναι γνήσιοι και ότι, εάν αμφισβητήσουν έναν γάμο, αυτό γίνεται με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση των αγροτικών και απομονωμένων γυναικών Ρομά. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους σύναψης ενός τέτοιου γάμου μεταξύ των μειονοτήτων και των αγροτικών κοινοτήτων, δίνοντας έμφαση στο κόστος – τόσο οικονομικό για τις εμπλεκόμενες γυναίκες όσο και όσον αφορά την πρόσβαση στα δικαιώματα για τα παιδιά που μένουν χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα.
63. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να συνεχίσουν να εργάζονται για τη μείωση του κινδύνου ανιθαγένειας μεταξύ των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Οι αρχές θα πρέπει να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στη διερεύνηση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πλασματικών γάμων, ιδίως στις γυναίκες και τα παιδιά που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής της απαραίτητης κοινωνικής, νομικής και οικονομικής υποστήριξης σε αυτές, διασφαλίζοντας ότι η νομοθεσία περί γάμου είναι ορθή επιβάλλεται με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις και να ευαισθητοποιήσει τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες για τους κινδύνους αυτής της διαδικασίας.

Εθνικό σχέδιο δράσης για τις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων (άρθρο 4)

64. Το προηγούμενο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τους Ρομά και τους Αιγύπτιους» έληξε το 2020 και ανανεώθηκε (ως «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα, την Ένταξη και τη Συμμετοχή των Ρομά και Αιγυπτίων», εφεξής το Εθνικό Σχέδιο Δράσης) από το 2021-2025.27 Χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αυτόν των τοπικών κυβερνήσεων και διεθνών χορηγών, αν και υπάρχει χρηματοδοτικό κενό άνω των 2,5 εκατομμυρίων ευρώ, 28 και έχει επτά τομείς προτεραιότητας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, τη στέγαση, την υγεία και την κοινωνική υπηρεσίες, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και μειώνοντας το κοινωνικοοικονομικό χάσμα μεταξύ τόσο των Ρομά και των Αιγυπτίων όσο και της υπόλοιπης κοινωνίας.29 Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση του αντιτσιγγανισμού και τη βελτίωση της πρόσβασης τόσο των Ρομά όσο και των Αιγυπτίων γυναικών σε προγράμματα κοινωνικής προστασίας. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης είναι εναρμονισμένο με το στρατηγικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους Ρομά για ισότητα, ένταξη και συμμετοχή. Η Αλβανία έχει επίσης θέσει σε λειτουργία μια κατευθυντήρια γραμμή για τον «ανταποκρινόμενο προϋπολογισμό για τους Ρομά και τους Αιγύπτιους σε τοπικό επίπεδο», 30 και αυτή τη στιγμή επεξεργάζεται μια κατευθυντήρια γραμμή για «Ανθρώπινο δυναμικό για τους Ρομά και τους Αιγύπτιους», για να διασφαλίσει ότι οι περιγραφές θέσεων εργασίας για θέσεις του δημόσιου τομέα επιτρέπουν την απασχόληση και την ένταξη των Ρομά. Για το προηγούμενο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση (για το 2019) δείχνει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός ατόμων που ανήκουν τόσο σε μειονότητες Ρομά όσο και σε Αιγύπτιες μειονότητες προσεγγίζονταν από τις κρατικές υπηρεσίες, ιδίως σε ό,τι αφορά την υγειονομική περίθαλψη, αλλά σημείωσε μια σειρά εκκρεμών προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στην απασχόληση μέσω διαμεσολαβητών Ρομά στη δημόσια διοίκηση, της ανεπαρκούς χρηματοδότησης για προγράμματα στέγασης σε σύγκριση με τις ανάγκες τους (βλ. άρθρο 15), και ιδίως της εκπαίδευσης, όπου 1.005 παιδιά Ρομά και Αιγύπτιων παρακολουθούσαν τακτικά υποχρεωτική εκπαίδευση, έναντι στόχου 19.975 (βλ. στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας σύμφωνα με το άρθρο 12 για τα σχετικά ποσοστά).
65. Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο πλαίσιο των προγραμμάτων ROMACTED I και II, δέκα δήμοι (από τους 19 στην Αλβανία όπου ζουν άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και Αιγύπτου) έχουν αναπτύξει τοπική «ένταξη σχέδια για τις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων. Αυτά περιέχουν μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης στην εκπαίδευση, την απασχόληση, τη στέγαση και την υγεία, καθώς και την κάλυψη ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι παλιννοστούντες και οι μετανάστες.
66. Οι συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής χαιρέτησαν τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατ’ αρχήν, αλλά εξέφρασαν κάποιο σκεπτικισμό ως προς τα υποσχόμενα αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, ορισμένοι συνομιλητές εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι το Εθνικό Σχέδιο Δράσης δεν είναι προσαρμοσμένο στις εθνικές ιδιαιτερότητες. Οι εκπρόσωποι των Ρομά τόνισαν τη σημασία της αποτελεσματικής εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Τα άτομα που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά τόνισαν επίσης τον βαθμό στον οποίο ο αντιτσιγγανισμός έχει αντίκτυπο στην αποτελεσματική πρόσβαση σε υπηρεσίες, όπως η στέγαση, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση (βλ. άρθρα 12 και 15) και ως εκ τούτου χαιρέτησαν τα μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης .
67. Εκπρόσωποι της αιγυπτιακής μειονότητας ενημέρωσαν τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι επιθυμούν να προετοιμαστεί ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για αυτούς, το οποίο είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τους ίδιους, επειδή τα προηγούμενα σχέδια δράσης και στρατηγικές για τους «Ρομά και τους Αιγύπτιους» έτειναν να επικεντρωθούν στην κατάσταση της μειονότητας των Ρομά και δεν έχουν δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα για την αιγυπτιακή μειονότητα, ιδίως στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της απασχόλησης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων και της στέγασης. Απαιτούνται μάλλον ειδικά σχεδιασμένα μέτρα για την αιγυπτιακή μειονότητα, επίσης επειδή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν δεν είναι τα ίδια με αυτά που αντιμετωπίζουν οι Ρομά. Υπάρχουν ευρέως αποδεκτές μη υποστηριζόμενες απόψεις, ακόμη και στερεότυπα, για τους Αιγύπτιους – για παράδειγμα ότι αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα με τους Ρομά, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Η σύγχυση Αιγυπτίων και Ρομά στη χάραξη πολιτικής (βλ. άρθρο 3) και η έλλειψη ομαδοποιημένων δεδομένων για την ισότητα εμποδίζει την ακριβή αξιολόγηση της κατάστασής τους και την ανάπτυξη συγκεκριμένης και στοχευμένης πολιτικής που θα αντιμετώπιζε την πραγματική φύση των ζητημάτων που ανήκουν σε κάθε μειονότητα πρόσωπο.
68. Η Συμβουλευτική Επιτροπή χαιρετίζει την υιοθέτηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2021-2025 και ειδικότερα χαιρετίζει τη συμπερίληψη δράσεων που στοχεύουν στον αντιτσιγγανισμό και στοχεύουν στην αντιμετώπιση ζητημάτων ισότητας των φύλων, καθώς οι συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής το τόνιζαν με συνέπεια. Σημειώνει επίσης ορισμένα από τα θετικά αποτελέσματα του προηγούμενου Εθνικού Σχεδίου Δράσης, αλλά υπό το πρίσμα των ανησυχιών που εξέφρασαν οι συνομιλητές του, θεωρεί ότι απαιτούνται μεγαλύτερες προσπάθειες για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή επί της ουσίας των μέτρων που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης . Σε αυτό το πλαίσιο, τα τοπικά σχέδια δράσης που εγκρίθηκαν αποτελούν θετική εξέλιξη και οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης διαθέτουν τους κατάλληλους πόρους για την ορθή εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται σε αυτά. Θα μπορούσε να επιδιωχθεί η σύσταση ειδικών ομάδων σε περιφερειακό επίπεδο με τη συμμετοχή ατόμων που ανήκουν στις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων, καθώς αυτό θα έδινε τη δυνατότητα στις ενδιαφερόμενες κοινότητες να παρέχουν συμβουλές και υποστήριξη στις τοπικές και περιφερειακές αρχές για την οικοδόμηση, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των δράσεών τους, καθώς και τη διασφάλιση του συντονισμού με τα τοπικά σχέδια δράσης, όπου αυτά έχουν εγκριθεί (βλ. επίσης άρθρο 15 σχετικά με τους μηχανισμούς διαβούλευσης σε τοπικό επίπεδο).

69. Η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει επίσης την ανάγκη για σχέδια για «ένταξη» που θα στοχεύουν εξίσου τις πλειοψηφίες και τις μειονότητες, αναγνωρίζοντας ότι η κοινωνική ένταξη είναι μια αμφίδρομη διαδικασία που περιλαμβάνει την κοινωνία ως σύνολο. Ως εκ τούτου, η Συμβουλευτική Επιτροπή εκφράζει ανησυχίες ότι τα σχέδια σε τοπικό επίπεδο μπορεί να εδραιώσουν μια ιδιαίτερη άποψη για την ενσωμάτωση, σύμφωνα με την οποία η μειοψηφία αναμένεται να προσαρμοστεί στην κοινωνία της πλειοψηφίας, ενώ δεν επιβάλλεται καμία προσδοκία ή υποχρέωση στις πλειοψηφίες για την αντιμετώπιση της διαφοράς. Οι αναφορές για την εφαρμογή υφιστάμενων μέτρων που έλειπαν σοβαρά είναι επίσης ανησυχητικές, όπως και η προφανής έλλειψη ενδιαφέροντος από ορισμένους δήμους για την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων.
70. Υπό το φως των ανησυχιών που εκφράστηκαν επίσης βάσει των άρθρων 12 και 15 της παρούσας γνωμοδότησης σχετικά με την απουσία δεδομένων ισότητας σχετικά με την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, τη στέγαση και την απασχόληση, καθώς και άλλους τομείς, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει επίσης την ανάγκη να συλλέγονται σε εθνικό επίπεδο, να κατανεμηθούν δεδομένα ισότητας (που αντικατοπτρίζουν επίσης τις ανισότητες φύλου και ηλικίας) για να αποτελέσουν τη βάση στοχευμένων και προσανατολισμένων στα αποτελέσματα μέτρων πολιτικής. Αυτό θα ήταν επίσης ένα σημαντικό βήμα για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε κατάλληλα μέτρα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα συμφέροντα των ατόμων που ανήκουν στην αιγυπτιακή μειονότητα. Τέτοια σχετικά δεδομένα μπορούν να συλλεχθούν μέσω έρευνας που διενεργείται από ή σε συνεργασία με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες τα ίδια, και θα πρέπει να πληρούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα πρότυπα προστασίας δεδομένων, ιδίως τις αρχές της συναίνεσης, της ανωνυμίας και των πληροφοριών σχετικά με τον σκοπό της επεξεργασίας.
71. Η Συμβουλευτική Επιτροπή σημειώνει επίσης τις ανησυχίες των εκπροσώπων της αιγυπτιακής μειονότητας ότι τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν δεν αντιμετωπίζονται σωστά στα τρέχοντα σχέδια, τοπικά ή εθνικά. Η ανάπτυξη ειδικών μέτρων για την Αίγυπτο, σε συνεργασία με εκπροσώπους της αιγυπτιακής μειονότητας, κατά την εφαρμογή του παρόντος Εθνικού Σχεδίου Δράσης, με σκοπό την πιο σαφή κωδικοποίησή τους όταν λήξει το 2025, είτε σε χωριστό σχέδιο είτε μέσω ειδικών στόχων , υποκεφάλαια και μέτρα σε ένα ευρύτερο σχέδιο, θα ήταν ευπρόσδεκτα.
72. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να αναπτύξουν τρόπους και μέσα για τη συλλογή δεδομένων ισότητας σχετικά με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, ιδίως τις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων, και ιδίως στους τομείς της εκπαίδευσης, της στέγασης, της απασχόλησης και της υγειονομικής περίθαλψης, σύμφωνα με Ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία δεδομένων.
73. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ζητά από τις αρχές να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα, την Ένταξη και τη Συμμετοχή των Ρομά και Αιγυπτίων 2021-2025 μέσω στενής συνεργασίας με τις δημοτικές αρχές και παρέχοντας τους κατάλληλους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους μέσω έναν προϋπολογισμό που διατίθεται για τις αρχές για την αντιμετώπιση των αναγκών και των ανησυχιών ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες τόσο των Ρομά όσο και των Αιγυπτίων, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους τους. Οι αρχές θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή για να διασφαλίσουν ότι τα μέτρα για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού εφαρμόζονται σωστά και δεσμεύουν τις μειονότητες και την πλειοψηφία. Τα τοπικά σχέδια δράσης θα πρέπει επίσης να χρηματοδοτούνται και να εγκρίνονται κατάλληλα σε όλους τους δήμους όπου ζουν άτομα που ανήκουν σε μειονότητες Ρομά και/ή Αιγύπτιων για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική ισότητα σε ολόκληρη τη χώρα.
74. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει τις αρχές σε όλα τα επίπεδα να συνεργαστούν με τους Αιγύπτιους εκπροσώπους για την ανάπτυξη μέτρων για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών και συμφερόντων της αιγυπτιακής μειονότητας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι θα συνεχίσουν να επωφελούνται από μέτρα στο πλαίσιο του υφιστάμενου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα, την Ένταξη και την Ένταξη και Συμμετοχή Ρομά και Αιγυπτίων.Υποστήριξη των πολιτισμών των εθνικών μειονοτήτων και ταυτότητες (άρθρο 5)
75. Η κρατική έκθεση ενημερώνει ότι το 5% των έργων που χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού σε ένα δεδομένο έτος πρέπει να έχουν κάποια σύνδεση με τις εθνικές μειονότητες –μέσω των αιτούντων, των πόρων ή των υλικών του έργου. Ένας καταστατικός νόμος που εγκρίθηκε το 2019 παρέχει επίσης οδηγίες στα υπουργεία ως προς τις αρμοδιότητές τους για την προώθηση και προστασία των μειονοτικών πολιτισμών και διευκρινίζει ότι οικονομικοί πόροι από τον ετήσιο προϋπολογισμό θα διατεθούν για την εφαρμογή του καταστατικού. Οι δραστηριότητες της Εθνικής Στρατηγικής για τον Πολιτισμό 2019-2025 θα πραγματοποιηθούν επίσης σε συνεργασία με την Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων. Η κρατική έκθεση παρέχει επίσης κατάλογο εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που υποστηρίζονται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων ενημέρωσε επίσης τη Συμβουλευτική Επιτροπή για ένα φεστιβάλ που είχε διοργανώσει με τα κεφάλαιά της, το οποίο μποϊκοτάρονταν από εκπροσώπους της πΓΔΜ (βλ. παρακάτω).
76. Οι εκπρόσωποι των εθνικών μειονοτήτων εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη στήριξη από τις αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ποσόστωσης 5% των έργων, αν και ορισμένοι θεώρησαν ότι τα έργα που υποστηρίχθηκαν επικεντρώθηκαν υπερβολικά σε παραδοσιακές ή λαογραφικές πτυχές των πολιτισμών των εθνικών μειονοτήτων, κάτι που, κατά την άποψη ορισμένων εκπροσώπων, οι αρχές πρέπει να προσπαθήσουν να ισορροπήσει με πιο σύγχρονες και δυναμικές εκφράσεις πολιτισμών, ιστορίας, γλωσσών και ταυτοτήτων εθνικών μειονοτήτων. Οι εκπρόσωποι της πΓΔΜ εξέφρασαν τη λύπη τους που το φεστιβάλ που διοργάνωσε η Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων είχε πραγματοποιηθεί στην περιοχή που κατοικείται από άτομα που ανήκουν στην ελληνική μειονότητα και τα μακεδονικά εκθέματα φέρεται να αφαιρέθηκαν – οδηγώντας στο μποϊκοτάζ. Οι εκπρόσωποι εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα και την προβλεψιμότητα της χρηματοδότησης που υλοποιείται βάσει έργων. Οι εκπρόσωποι της πΓΔΜ και των Ρομά τόνισαν την ανάγκη να υπογράψει και να επικυρώσει η Αλβανία τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες.
77. Η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει ότι τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δημόσια διαθέσιμες ευκαιρίες χρηματοδότησης, επιπλέον της ειδικής υποστήριξης για τη διατήρηση και την ανάπτυξη της ταυτότητας και του πολιτισμού τους. Τα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να διατίθενται σε εκπροσώπους και οργανώσεις εθνικών μειονοτήτων με βιώσιμο τρόπο, διασφαλίζοντας τη συνέχιση των δραστηριοτήτων των εθνικών μειονοτήτων σε προβλέψιμη βάση.
78. Η Συμβουλευτική Επιτροπή χαιρετίζει τον αριθμό των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται από τις τοπικές αρχές για την εξοικείωση της ευρύτερης κοινωνίας με τους πολιτισμούς και τις γλώσσες των εθνικών μειονοτήτων, μέσω πολιτιστικών εκδηλώσεων. Τέτοιες πρωτοβουλίες, αν και είναι αξιέπαινες από μόνες τους, τείνουν να περιορίζουν την αντίληψη των εθνικών μειονοτήτων, ιδιαίτερα των αριθμητικά μικρότερων εθνικών μειονοτήτων, στις φολογραφικές τους πτυχές, χωρίς βαθύτερο προβληματισμό σχετικά με τη συμβολή τους ως μέρος της αλβανικής ιστορίας και κοινωνίας ή σύγχρονων εκφράσεων του μειονοτικού πολιτισμού. Θα ήταν ευπρόσδεκτη η αυξημένη προσοχή στη διασφάλιση αυτού του βαθύτερου προβληματισμού σε άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως και η αντανάκλαση ενός ευρέος φάσματος ενδιαφερόντων στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται, συμπεριλαμβανομένων των προοπτικών από γυναίκες και νέους. Η ευρύτερη και πιο περιεκτική χρήση της χρηματοδότησης που διαχειρίζεται η Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων θα ήταν επίσης μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη.
79. Η Συμβουλευτική Επιτροπή εκτιμά επίσης τη συνεργασία μεταξύ των αλβανικών αρχών και του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη διαδικασία επικύρωσης του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες, αλλά επίσης σημειώνει ότι η Αλβανία δεν έχει ακόμη υπογράψει ούτε επικυρώσει τη συνθήκη,35 η οποία έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τις παραδοσιακά χρησιμοποιούμενες μειονοτικές γλώσσες ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Υπό το πρίσμα του έργου που έχει γίνει μέχρι τώρα, η Αλβανία θα πρέπει να προχωρήσει αμέσως στην υπογραφή και την επικύρωση του Χάρτη της Γλώσσας.
80. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει σθεναρά τις αρχές να διασφαλίσουν επαρκή και βιώσιμη χρηματοδότηση για την υποστήριξη των πολιτισμών και των ταυτοτήτων των εθνικών μειονοτήτων. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι ένα ευρύ φάσμα προοπτικών αντικατοπτρίζεται στην ανάπτυξη εκφράσεων αυτών των πολιτισμών και ταυτοτήτων, ιδίως παρέχοντας στους νέους των εθνικών μειονοτήτων το χώρο, την ευκαιρία και τα μέσα να προστατεύσουν και να προωθήσουν τους πολιτισμούς και τις ταυτότητές τους.
81. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει τις αρχές να υπογράψουν και να επικυρώσουν αμέσως τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες.

          Δικαιώματα ιδιοκτησίας σε παραδοσιακές περιοχές (άρθρο 5)

82. Εκπρόσωποι της ελληνικής μειονότητας έχουν επισημάνει ζητήματα που σχετίζονται με την ιδιοκτησία της περιουσίας. Αυτό είναι ένα γενικό πρόβλημα που επηρεάζει επίσης την πλειοψηφία των Αλβανών, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το 21% των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της Αλβανίας αφορά το δικαίωμα στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας (άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 της ΕΣΔΑ). Ωστόσο, έχει σημειωθεί ότι ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας επηρεάζουν ιδιαίτερα περιοχές που κατοικούνται σε σημαντικό αριθμό από άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες ή η επίδραση των θεμάτων εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους για άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, ιδίως όσον αφορά τη διαρκή βιωσιμότητά τους. Ένας νόμος για τη νομιμοποίηση περιουσίας εγκρίθηκε το 2020, αλλά το παράγωγο δίκαιο του δεν έχει ακόμη πλήρως εγκριθεί, πράγμα που σημαίνει ότι ο νόμος δεν είναι ακόμη πλήρως εκτελεστός.
83. Τα ζητήματα ιδιοκτησίας εμπίπτουν σε ευρείες κατηγορίες των λεγόμενων στρατηγικών επενδύσεων και αστικής ανάπλασης ή σε περιπτώσεις ατομικών διαφορών για ακίνητα. Στην πρώτη περίπτωση, εκπρόσωποι της μειονότητας ισχυρίζονται ότι σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες χορηγούνται οικοδομικές άδειες πολύ εύκολα από την αλβανική κυβέρνηση, για να οικοδομήσουν σε γη και έτσι να καταστρέψουν ακίνητα που ανήκουν σε ντόπιους. Δηλώνουν ότι αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό στις παράκτιες περιοχές –ιδίως στη Χειμάρα– όπου η ζήτηση για ακίνητα, συμπεριλαμβανομένων νέων ξενοδοχείων για την κάλυψη της νέας τουριστικής ζήτησης, είναι υψηλή. Υπάρχουν και καταγγελίες για διαφθορά. Στην τελευταία περίπτωση, Έλληνες εκπρόσωποι αναφέρουν ότι σε περιοχές όπως το Αργυρόκαστρο και οι Άγιοι Σαράντα, άτομα χρησιμοποιούν έγγραφα που φαινομενικά εκδόθηκαν κατά την Οθωμανική κυριαρχία στην Αλβανία για να διεκδικήσουν περιουσίες που κατοικούνται και διατηρούνται αυτή τη στιγμή από άλλα άτομα – κυρίως από άτομα που ανήκουν στην ελληνική μειονότητα, της οποίας εκπρόσωποι υποστηρίζουν ότι αυτά τα έγγραφα είναι πιθανώς πλαστά, αλλά παρ’ όλα αυτά γίνονται δεκτά από τα αλβανικά δικαστήρια προκειμένου, όπως ισχυρίζονται, να επιστραφούν περιουσίες στους Αλβανούς στην πλειοψηφία τους.
84. Η Συμβουλευτική Επιτροπή θεωρεί ότι οι κοινότητες χρηστών γλωσσών και ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες που ζουν μαζί αποτελούν αναντικατάστατη προϋπόθεση για την προστασία και την προώθηση των μειονοτικών πολιτισμών και ταυτοτήτων. Πολιτικές, αποφάσεις ή «τιμολόγηση», που δεν δίνουν καμία επιλογή σε άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες αλλά να εγκαταλείψουν περιοχές στις οποίες παραδοσιακά κατοικούσαν, ακόμη και για γενιές, αποτελούν από την άποψη αυτή βαθιά ανησυχία της Συμβουλευτικής Επιτροπής.
85. Υπό το πρίσμα αυτών των στοιχείων, και ενόψει της συμπαγούς εγκατάστασης ατόμων που ανήκουν στην ελληνική εθνική μειονότητα, καθώς και άλλων, η Συμβουλευτική Επιτροπή έχει ανησυχίες για τον αριθμό των στρατηγικών επενδύσεων και των ιδιοκτησιακών διαφορών σε περιοχές όπως η Χειμάρα και στην ακτή, αλλά και αλλού, και θεωρεί ότι αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τη βιωσιμότητα των ελληνικών μειονοτικών κοινοτήτων – εμποδίζοντας τα άτομα που ανήκουν στην ελληνική εθνική μειονότητα να προστατεύουν και να προάγουν αποτελεσματικά τον πολιτισμό τους– καθώς και την οικονομική και κοινωνική συμμετοχή των ατόμων που ανήκουν στην ελληνική μειονότητα (βλ. άρθρο 15), ή δεν έμεινε χωρίς άλλη επιλογή παρά να εγκαταλείψει την περιοχή στην οποία ζούσαν πάντα. Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να γίνει κάθε βήμα για να διασφαλιστεί ότι αυτές οι μειονοτικές κοινότητες προστατεύονται αποτελεσματικά από πρακτικές αστικής ανάπτυξης που είναι επιζήμιες για τη συνεχιζόμενη ικανότητά τους να διαμένουν σε περιοχές του παραδοσιακού τους χώρου. Η ταχεία υιοθέτηση των κανονισμών που σχετίζονται με το περιουσιακό δίκαιο θα παρείχε την απαραίτητη νομική σαφήνεια σε αυτά τα σημεία. Τέλος, είναι σαφές ότι απαιτείται περαιτέρω εργασία για την προώθηση καλύτερων διεθνικών σχέσεων σε αυτό το θέμα (βλ. άρθρο 6).  Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να προστατεύσουν αποτελεσματικά το δικαίωμα των ατόμων που ανήκουν στην ελληνική εθνική μειονότητα να διατηρήσουν και να αναπτύξουν τον πολιτισμό τους σε περιοχές του παραδοσιακού τους οικισμού, ιδίως μέσω της παροχής αποτελεσματικής προστασίας από πρακτικές αστικής ανάπτυξης που βλάπτουν τη συνεχιζόμενη ικανότητά τους να διαμένουν σε αυτές τις περιοχές και διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας τους γίνονται πλήρως σεβαστά.

Αμοιβαίος σεβασμός και διαπολιτισμικός διάλογος (άρθρο 6)

87. Οι αρχές αναφέρουν ότι ορισμένα από τα έργα που αναφέρονται στο άρθρο 5 ενδέχεται να έχουν διαπολιτισμικές πτυχές και να συμβάλλουν στη γνώση για τις εθνικές μειονότητες στην Αλβανία, για παράδειγμα το Διαπολιτισμικό Κέντρο της Κοινότητας του Πόγραδετς και την προώθηση της Ημέρας των Ρομά (8 Απριλίου) και της Ημέρας της Αιγύπτου (24). Ιούνιος). Δεν φαίνεται να έχει διεξαχθεί συγκεκριμένη έρευνα από τις αρχές ή τα ανεξάρτητα ιδρύματα ως προς τα επίπεδα αμοιβαίου σεβασμού και διαπολιτισμικού διαλόγου στην κοινωνία. Η Αρχή Οπτικοακουστικών Μέσων (AMA) ενημέρωσε τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι, κατά την άποψή της, η υποχρέωση του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα να προσφέρει προγράμματα για την ανάδειξη των πολιτισμών των εθνικών μειονοτήτων της Αλβανίας στην κύρια δημόσια ραδιοτηλεόραση δεν εκπληρώνεται. Τόνισαν επίσης ότι μεγάλος αριθμός καταγγελιών τους προέρχεται από άτομα που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά για παραβιάσεις του Κώδικα Ραδιοτηλεόρασης, σχετικά με την υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών φορέων να μην υποδαυλίζουν φυλετικό, εθνικό ή άλλες μορφές μίσους και για παραβίαση της αξιοπρέπειας της μειονότητας των Ρομά . Η AMA επιβάλλει επίσης πρόστιμα από 40.000 έως 400.000 ALL (περίπου 350 έως 3.500 EUR)38 για παραβάσεις, και επιλέγει επίσης να παρέχει εκπαίδευση στους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς για να διασφαλίσει ότι τέτοιες περιπτώσεις δεν θα επαναληφθούν.
88. Οι συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής τόνισαν ότι η θρησκευτική αρμονία και ο αμοιβαίος σεβασμός είναι χαρακτηριστικά της αλβανικής κοινωνίας. Ένα μνημείο του Ολοκαυτώματος αποκαλύφθηκε στη Συναγωγή των Τιράνων το 2020 και μια μελέτη για τον αντισημιτισμό υπογραμμίζει τη θετική αντίληψη, αν και συνιστά στις αρχές να παραμείνουν προσεκτικές δυνητικούς κινδύνους αύξησης του αντισημιτισμού. Ωστόσο, οι συνομιλητές έχουν επισημάνει ορισμένες περιπτώσεις ρατσιστικών στερεοτύπων στα μέσα ενημέρωσης, ιδίως όσον αφορά τη μειονότητα των Ρομά και την αιγυπτιακή μειονότητα λόγω διάχυσης, και διαδικτυακής ρητορικής μίσους (βλ. παρακάτω). Οι εκπρόσωποι των Ρομά ανέφεραν επίσης εκτεταμένο αντιτσιγγανισμό (βλ. παρακάτω και άρθρα 4 και 15). Μια μελέτη έδειξε επίσης ότι οι Ρομά μπορεί να έχουν κατηγορηθεί δυσανάλογα για τη διάδοση του Covid-19 κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Έλληνες εκπρόσωποι υπογράμμισαν επίσης ότι αντιμετωπίζουν στερεότυπα και ρητορική μίσους, συμπεριλαμβανομένων των σχολικών εγχειριδίων (βλ. άρθρο 12), με την ελληνική σημαία σε ένα κτίριο να έχει υποστεί ζημιές, κλοπή ή κάψιμο πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια και τα συνεχή προβλήματα της ρητορικής μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έφεραν επίσης την υποψία ότι οι δικαστικές αποφάσεις ιδιωτικού δικαίου που μεταβιβάζουν την ιδιοκτησία περιουσίας από άτομα που ανήκουν στην ελληνική μειονότητα σε αλβανούς στην πλειοψηφία τους μπορεί να έχουν ένα στοιχείο εθνοτικής εχθρότητας, καταδεικνύοντας επίσης ένα επίπεδο δυσπιστίας προς τις αρχές επιβολής του νόμου και το δικαστικό σώμα (βλ. επίσης άρθρο 15 ).
89. Μια άλλη ανησυχία που εξέφρασαν οι εκπρόσωποι της μειονότητας είναι οι πιθανές εντάσεις μεταξύ ατόμων που ανήκουν στη Β/μακεδονική και τη βουλγαρική μειονότητα. Οι εκπρόσωποι της πΓΔΜ έχουν εκφράσει τους φόβους τους ότι άτομα που ανήκουν στη Β/μακεδονική μειονότητα μπορεί να αρχίσουν να επιλέγουν να αυτοπροσδιορίζονται ως Βούλγαροι, ισχυρίζονται εν μέρει, επειδή κάτι τέτοιο διευκολύνει την απόκτηση βουλγαρικής υπηκοότητας και ως εκ τούτου τη δυνατότητα διεκδίκησης ευρωπαϊκού διαβατηρίου της Ένωσης. Οι εκπρόσωποι της πΓΔΜ ισχυρίζονται ότι αυτή η τάση θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της μειονότητάς τους μειώνοντας τον αριθμό των ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως B/Μακεδόνες ακόμη και κάτω από τα καθορισμένα κατώτατα όρια. Οι Βούλγαροι εκπρόσωποι, από την πλευρά τους, δηλώνουν ότι η βουλγαρική μειονότητα έχει μακρά ιστορία στην Αλβανία και ότι εκτιμούν τη στήριξη που έλαβε από τη Σόφια (κυρίως για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση). Έχει αναφερθεί ότι αυτή η κατάσταση δημιουργεί ένα επίπεδο έντασης μεταξύ των δύο εθνικών μειονοτήτων και των αρχών, καθώς και στις διακρατικές σχέσεις στην περιοχή.
90. Η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει ότι το άρθρο 6 παράγραφος 1 της Σύμβασης-Πλαισίου υπογραμμίζει επίσης το ρόλο των μέσων ενημέρωσης ως εργαλείου για την προώθηση της διαπολιτισμικής κατανόησης και της αίσθησης αλληλεγγύης στην κοινωνία. Δεδομένης της άμεσης ενίσχυσης των μηνυμάτων και των αξιών, η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί επανειλημμένα τα συμβαλλόμενα κράτη να διασφαλίσουν ότι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς αναλαμβάνουν σοβαρά τις ευθύνες τους και προωθούν τον σεβασμό της διαφορετικότητας σε όλα τα προγράμματά τους. Ενώ χαιρετίζει τη γενική ατμόσφαιρα σεβασμού, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει τη σημασία της αντιμετώπισης των επιβλαβών στερεοτύπων στα μέσα ενημέρωσης, σε αντίθεση με την αναπαραγωγή τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις μειονότητες που βρίσκονται σε μειονεκτική κατάσταση όπως οι Ρομά. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν και τα επεισόδια εχθρότητας, με κυριότερο το κάψιμο της ελληνικής σημαίας, με στόχο την ελληνική μειονότητα.
91. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει τις αρχές να προωθήσουν πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και διαπολιτισμικού διαλόγου, ιδίως μέσω των μέσων ενημέρωσης. Ειδικότερα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα επιζήμια στερεότυπα για τη μειονότητα των Ρομά και τα περιστατικά εχθρότητας προς την ελληνική μειονότητα.

Έγκλημα μίσους και ρητορική μίσους (άρθρο 6)

92. Ενώ οι όροι έγκλημα μίσους και ρητορική μίσους δεν ορίζονται ρητά στην αλβανική νομοθεσία, υπάρχει μια σειρά από προστασίες και από τα δύο αυτά ζητήματα. Όπως σημειώθηκε προηγουμένως από τη Συμβουλευτική Επιτροπή, οι διατάξεις για τα εγκλήματα μίσους στον Ποινικό Κώδικα (ΚΚ) τροποποιήθηκαν το 2013 για να ποινικοποιηθούν οι προσβολές, η δυσφήμιση και οι απειλές θανάτου ή σοβαρής σωματικής βλάβης, καθώς και οι προσβολές και οι απειλές θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού λόγους «εθνικότητας, εθνικής καταγωγής, φυλής ή θρησκείας που διαπράττονται μέσω συστημάτων υπολογιστών». Σε σχέση με τη ρητορική μίσους, την υποκίνηση μίσους και τη βία λόγω φυλής, εθνότητας, θρησκείας ή σεξουαλικού προσανατολισμού και την προετοιμασία, διάδοση ή αποθήκευση, με σκοπό τη διανομή γραπτών αυτού του περιεχομένου, που διαπράττεται με οποιοδήποτε μέσο ή μορφή, τιμωρείται από δύο σε δέκα χρόνια φυλάκιση. Επιπλέον, το άρθρο 266 ΠΚ προβλέπει ότι ο κίνδυνος της δημόσιας ειρήνης με έκκληση σε μίσος εναντίον τμημάτων του πληθυσμού, με προσβολή ή συκοφαντία τους, ζητώντας τη χρήση βίας ή άλλες αυθαίρετες ενέργειες εναντίον τους, τιμωρείται με φυλάκιση δύο έως οκτώ ετών. Δεν συλλέγονται συστηματικά δεδομένα σχετικά με την επικράτηση του εγκλήματος μίσους και η Αλβανία δεν έχει αναφέρει περιοδικά τον αριθμό των εγκλημάτων μίσους που καταγράφονται από την αστυνομία στο Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR).
93. Υπάρχουν επίσης στοιχεία του αστικού δικαίου, ιδίως σχετικά με την αποζημίωση ζημιών σε περίπτωση κατάχρησης της ελευθερίας της έκφρασης και το διοικητικό δίκαιο, ιδίως, κανονισμοί για τη μετάδοση που εποπτεύεται από την Αρχή Οπτικοακουστικών Μέσων (AMA), οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση περιπτώσεις ρητορικής μίσους. Ωστόσο, η γλώσσα δεν καλύπτεται ως ένας από τους λόγους για ρητορική μίσους.
94. Σύμφωνα με μια μελέτη του Επιτρόπου και του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 50% των ερωτηθέντων είχε ξεκάθαρη κατανόηση της ρητορικής μίσους, το 34% ήταν σε θέση να εντοπίσει τουλάχιστον τη μεροληπτική ρητορική και το 16% δεν αναγνώρισε ούτε ρητορική μίσους ούτε ρητορική που εισάγει διακρίσεις. Αυτά τα ποσοστά ήταν ιδιαίτερα χαμηλά μεταξύ των μειονοτήτων των Ρομά και των Αιγυπτίων. Παρά αυτά τα ευρήματα έλλειψης γνώσης, περίπου το 45% των ερωτηθέντων ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες των Ρομά και της Αιγύπτου δήλωσαν ότι έχουν βιώσει προσωπικά ρητορική μίσους, σε σύγκριση με το 14% στους γενικούς ερωτηθέντες. Είναι ενθαρρυντικό, από εκείνους που το είχαν βιώσει και ανήκουν στις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων, το 75% ανέλαβε κάποια δράση, αν και το 49% των Ρομά και Αιγυπτίων που συμμετείχαν στην έρευνα δεν γνώριζαν κανένα νόμο που τους προστατεύει από τη ρητορική μίσους. Από τους ερωτηθέντες, το 36% εξέφρασε επίσης ότι η «φυλή» και η εθνικότητα είναι ο κύριος παράγοντας που προκαλεί τη ρητορική μίσους. Οι Ρομά και οι Αιγύπτιοι ερωτηθέντες ανέφεραν ότι βιώνουν ρητορική μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά κυρίως σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης, δημόσια γραφεία και μέσα μαζικής μεταφοράς. Η τηλεόραση θεωρείται επίσης ως η κύρια οδός για τη ρητορική μίσους (βλ. παραπάνω).
95. Όπως προηγουμένως, η Συμβουλευτική Επιτροπή εκφράζει τη βαθιά της λύπη για την έλλειψη επίσημων δεδομένων σχετικά με τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους στην Αλβανία, καθώς η συλλογή αυτών των δεδομένων που αναλύονται μεταξύ άλλων κατά μειονότητα είναι ζωτικής σημασίας για τις αρχές και ιδιαίτερα τις αρχές επιβολής του νόμου να σχεδιάσουν στοχευμένα μέτρα ως απάντηση . Σημαίνει επίσης ότι ο πληθυσμός γενικά δεν είναι ενημερωμένος για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες στην κοινωνία και συμβάλλει στη δημιουργία μιας ιδέας ότι οι διακρίσεις και το μίσος δεν αποτελούν πρόβλημα για τις εθνικές μειονότητες – κάτι που δεν μπορεί να αποδειχθεί χωρίς τα σχετικά δεδομένα. Πράγματι, τα υπάρχοντα στοιχεία υποδεικνύουν προβλήματα που σχετίζονται με τη ρητορική μίσους που χρήζουν αντιμετώπισης, ιδιαίτερα το κάψιμο της ελληνικής σημαίας που περιγράφεται από συνομιλητές της ελληνικής μειονότητας (βλ. παραπάνω) και οι ευρέως διαδεδομένες αναφορές για αντιτσιγγανισμό στην κοινωνία. Η αναφερόμενη έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τη ρητορική μίσους και την προστασία από τη ρητορική μίσους προκαλεί επίσης ανησυχίες. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι ένας από τους κύριους δείκτες διαφοράς στην Αλβανία για τα άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες σε σύγκριση με την πλειοψηφία μπορεί να είναι η γλώσσα που χρησιμοποιούν, η γλώσσα θα πρέπει να συμπεριληφθεί ως προστατευόμενο έδαφος για τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους.
96. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη νομική προστασία από τη ρητορική μίσους  και τα ένδικα μέσα που είναι διαθέσιμα μεταξύ εκείνων που είναι πιο εκτεθειμένα σε αυτές τις μορφές εχθρότητας. Οι αρχές θα πρέπει επίσης να συλλέγουν συστηματικά δεδομένα που αναλύονται, μεταξύ άλλων, μειονοτικές σχέσεις, σχετικά με τη ρητορική μίσους και το έγκλημα μίσους, και να σχεδιάζουν στοχευμένα προληπτικά μέτρα ως απάντηση.

Προστασία από τη βία (άρθρο 6)

97. Όσον αφορά την προστασία των παιδιών, οι αρχές ενημέρωσαν τη Συμβουλευτική Επιτροπή για τις ενέργειες που ανέλαβε η Κρατική Υπηρεσία για τα Δικαιώματα και την Προστασία του Παιδιού, η οποία παρείχε δεδομένα από το 2020 έως το 2022 που δείχνουν ότι οι Ρομά και οι Αιγύπτιοι ενδέχεται να υπερεκπροσωπούνται στον αριθμό των υποθέσεων που εξετάζονται με τις τοπικές Μονάδες Παιδικής Προστασίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα παιδιά Ρομά είναι πιο πιθανό να ληφθούν υπό φροντίδα. Οι αρχές αναφέρουν ότι η πλειονότητα αυτών των παιδιών ήταν σε «κατάσταση του δρόμου», δηλαδή ζουν στους δρόμους και πιθανώς επαιτεία. Οι εκπρόσωποι των Ρομά επέκριναν την προθυμία των αρχών να απομακρύνουν τα παιδιά Ρομά από τους γονείς τους χωρίς να παρέχουν υποστηρικτικά οικονομικά και κοινωνικά μέτρα στους γονείς, ώστε να έχουν την ευκαιρία να τους επιστρέψουν το παιδί τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το θέμα αυτό αφορά ορισμένες από τις πιο μειονεκτούσες οικονομικά γυναίκες και παιδιά Ρομά στην κοινωνία. Εξέφρασαν περαιτέρω την έλλειψη εμπιστοσύνης που έχουν τα άτομα που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά στους υπαλλήλους παιδικής προστασίας και τον σημαντικό ρόλο των ΜΚΟ και των εταιρειών νομικής αρωγής στη διαμεσολάβηση και την υποστήριξη των οικογενειών.
98. Όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων, δεν υπάρχουν διαθέσιμα συγκεντρωτικά δεδομένα. Ωστόσο, το Υπουργείο Εσωτερικών σημείωσε ότι τα άτομα που πλήττονται περισσότερο περιλαμβάνουν γυναίκες και κορίτσια, παιδιά και άτομα που ανήκουν στις μειονότητες των Ρομά και της Αιγύπτου. Το όργανο παρακολούθησης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εμπορία ανθρώπων, GRETA, σημείωσε επίσης ότι αυτές οι ομάδες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην εμπορία και την εκμετάλλευση και ότι οι κύριοι σκοποί αυτής της εμπορίας στην Αλβανία αφορούν τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την εκμετάλλευση της επαιτείας. Συνομιλητές της Συμβουλευτικής Επιτροπής από εταιρείες νομικής αρωγής την ενημέρωσαν ότι περίπου το 60% των υποθέσεων που αντιμετωπίζουν αφορούν εμπορία παιδιών είναι άτομα που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά, ποσοστό που έχει αυξηθεί μετά την πανδημία. Η έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την Εμπορία Προσώπων για το 2022 υπογραμμίζει επίσης ότι οι αρχές επιβολής του νόμου μπορεί να θεωρούν τις περιπτώσεις καταναγκαστικού γάμου ή εμπορίας ως πολιτιστικές πρακτικές και έθιμα και ως εκ τούτου να αφήνουν τα θύματα του εγκλήματος χωρίς θεραπεία.
99. Όσον αφορά τη βία με βάση το φύλο κατά των γυναικών που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO) εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την έλλειψη δεδομένων σχετικά με τη συχνότητα και τις μορφές της το 2017 και τη σύνθετη δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που ανήκουν στη μειονότητα των Ρομά για να ξεφύγουν από τέτοια βία. Δεν δόθηκαν τέτοια δεδομένα στη Συμβουλευτική Επιτροπή κατά τη διάρκεια αυτού του κύκλου παρακολούθησης.
100. Οι εκπρόσωποι των Ρομά επέστησαν υπόψη της Συμβουλευτικής Επιτροπής ορισμένους ισχυρισμούς για αστυνομική βία ιδίως κατά των Ρομά. Ένα παράδειγμα αφορά τον ξυλοδαρμό ενός αγοριού Ρομά στην Κορυτσά και την κακοποίηση δύο Αιγύπτιων νεαρών ανδρών από την αστυνομία κατά τη διάρκεια απαγόρευσης κυκλοφορίας για τον Covid στο Μπεράτ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης γλώσσας που εισάγει φυλετικές διακρίσεις καθώς και σωματικής βίας. Υπήρξε επίσης ένα πόρισμα από τον Επίτροπο σχετικά με έμμεσες διακρίσεις σε βάρος ενός Ρομά από την Αστυνομία των Τιράνων, του οποίου το ποδήλατο και ο εξοπλισμός συλλογής απορριμμάτων κατασχέθηκαν από αστυνομικούς. Εκπρόσωποι Ρομά ενημέρωσαν τη Συμβουλευτική Επιτροπή ότι τέτοια παραδείγματα αστυνομικής παρέμβασης είναι συνηθισμένα.
101. Η Συμβουλευτική Επιτροπή επαναλαμβάνει ότι «το άρθρο 6 παράγραφος 2 περιέχει την υποχρέωση των κρατών μερών να προστατεύουν όλα τα άτομα από τη βία και τις διακρίσεις για εθνοτικούς λόγους». Μολονότι αναγνωρίζει ότι η βία με βάση το φύλο κατά των γυναικών και των παιδιών, καθώς και η εμπορία ανθρώπων, επηρεάζει επίσης την πλειονότητα του πληθυσμού, η Συμβουλευτική Επιτροπή τονίζει τη σημασία του σχεδιασμού ειδικών μέτρων για να μπορέσουν οι γυναίκες και τα παιδιά που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες να αναφέρουν τη βία, συμπεριλαμβανομένης της σωματεμπορίας, ενόψει των πιθανών κινδύνων πολλαπλών διακρίσεων και των εμποδίων στη δικαιοσύνη που αντιμετωπίζουν. Από αυτή την άποψη, δεν συνάδει με τη Σύμβαση Πλαίσιο η αποδοχή μορφών βίας με βάση το φύλο ως πολιτισμικά έθιμα από τις αρχές επιβολής του νόμου. Αντίθετα, η οικοδόμηση γλωσσικών και πολιτιστικών ικανοτήτων, καθώς και ευαισθησίας για το φύλο, στις αστυνομικές δυνάμεις και στις κοινωνικές υπηρεσίες είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία και την πρόληψη τέτοιων βλαβών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας λόγω φύλου κατά των γυναικών και των παιδιών με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή της προστασίας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παράγραφος 2 της Σύμβασης-Πλαισίου.
102. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ανησυχεί ότι η συστηματική έλλειψη δεδομένων στηρίζει τα υπό εξέταση ζητήματα, συγκεκριμένα την εμπορία ατόμων και άλλες μορφές βίας κατά παιδιών και γυναικών και τον αντίκτυπό τους σε άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Αυτό εμποδίζει οποιαδήποτε πιθανή πολιτική απάντηση από τις αρχές. Τα διαθέσιμα δεδομένα τόσο για τα παιδιά Ρομά όσο και για τα Αιγύπτια που έχουν υποβληθεί σε φροντίδα είναι, ως σύστημα συλλογής δεδομένων, αξιέπαινη και θα πρέπει να αναπτυχθούν για την αντιμετώπιση των άλλων τομέων ανησυχίας που υπογραμμίζονται εδώ. Η αντιμετώπιση του ζητήματος των παιδιών σε ευάλωτες καταστάσεις απαιτεί μια προσέγγιση που συνδέει την υποστήριξη των γονέων με τυχόν προστατευτικά μέτρα που λαμβάνονται σε σχέση με τα παιδιά, με στόχο την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των γονέων Ρομά στο σύστημα προστασίας των παιδιών.
103. Όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις αρχές επιβολής του νόμου, απαιτείται αυξημένη, συνεχής και συστηματική εκπαίδευση της αστυνομίας και των αρχών επιβολής του νόμου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αντιρατσισμό –ιδιαίτερα τον αντιτσιγγανισμό–, καθώς οι ανησυχητικές αναφορές για τη βία κατά ατόμων Ρομά εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για την αστυνομική βία και υποδαυλίζει ολοένα μεγαλύτερη δυσπιστία από την πλευρά των ατόμων που ανήκουν στις μειονότητες των Ρομά και των Αιγυπτίων στην επιβολή του νόμου.
104. Η Συμβουλευτική Επιτροπή καλεί τις αρχές να συλλέγουν συστηματικά δεδομένα σχετικά με την εμπορία ανθρώπων και άλλες μορφές βίας κατά παιδιών και γυναικών, χωριστά ανά μειονότητα, και να αναπτύξουν ολοκληρωμένες πολιτικές και μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση αυτών των μορφών βίας. Για το σκοπό αυτό, οι αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και τις κοινωνικές υπηρεσίες και με άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και γυναικών. Θα πρέπει επίσης να στοχεύουν στην παροχή της απαραίτητης υποστήριξης, είτε μέσω κοινωνικής μέριμνας είτε μέσω άλλων μέτρων, σε όσους βρίσκονται σε καταστάσεις ευάλωτης, και ειδικότερα να στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες και ιδρύματα, ιδίως στις υπηρεσίες προστασίας των παιδιών.
105. Η Συμβουλευτική Επιτροπή ενθαρρύνει σθεναρά τις αρχές να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένη εκπαίδευση για την επιβολή του νόμου σχετικά με τον αντιρατσισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού.

Share on Facebook

Tweet